Εγκέφαλος και δημιουργικότητα

Μεταφράζω ένα ενδιαφέρον άρθρο με ευρήματα σχετικά με το πώς ενεργοποιούνται τα ημισφαίρια του εγκεφάλου μας, όταν κάνουμε κάτι δημιουργικό:

 
Χρειάζεται δύο άτομα για να χορέψουν τανγκό, λένε. Δηλαδή χρειάζονται και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου μας. Ερευνητές στο πανεπιστήμιο USC προσπαθούν να εντοπίσουν από ποιο ακριβώς σημείο του εγκεφάλου μας προέρχεται η δημιουργικότητα. Βρήκαν ότι το αριστερό ημισφαίριό μας, που θεωρούνταν ότι είναι το μέρος από όπου προέρχεται κυρίως η λογική και τα μαθηματικά, τελικά παίζει έναν κρίσιμο ρόλο στη δημιουργική σκέψη. "Θέλουμε να μάθουμε: πώς λειτουργεί στον εγκέφαλο η δημιουργικότητα;" λέει η Lisa Aziz-Zadeh, επίκουρος καθηγήτρια νευροεπιστημών στο πανεπιστήμιο USC Dornsife College of Letters, Arts and Sciences. Αν κανείς ζωγραφίζει ή κάνει γλυπτική, μπορεί να νομίζει ότι έχει ως επικρατούν ημισφαίριο το δεξί. Συχνά υπάρχει η πεποίθηση ότι το δεξί ημισφαίριο είναι το δημιουργικό κομμάτι, ενώ το αριστερό θεωρείται ότι είναι η λογική πλευρά μας. Αλλά μια νέα μελέτη που διεξάγει η Aziz-Zadeh δείχνει ότι, ενώ το δεξί ημισφαίριο κάνει τη βαριά δουλειά όταν λειτουργούμε δημιουργικά, τελικά χρειάζεται και τη βοήθεια του αριστερού μισού. Η μελέτη αυτή, που εστιάζει στο πώς ο εγκέφαλός μας διαχειρίζεται τα δημιουργικά έργα, υποστηρίζει προηγούμενα ευρήματα για το πώς ο εγκέφαλος χειρίζεται το μουσικό αυτοσχεδιασμό. Η μελέτη, που γράφτηκε σε συνεργασία με τους φοιτητές Sook-Lei Liew και Francesco Dandekar, δημοσιεύτητε στο επιστημονικό περιοδικό Social Cognitive and Affective Neuroscience τον Φεβρουάριο.

"Χρειαζόμαστε και τα δύο ημισφαίριά μας, για τις δημιουργικές διεργασίες", υποστηρίζει η Aziz-Zadeh. Η ομάδα της χρησιμοποίησε λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI)για να εξετάσει τους εγκεφάλους φοιτητών αρχιτεκτονικής, που έχουν την τάση να έχουν οπτική δημιουργικότητα. Τη στιγμή που γινόταν οι τομογραφίες, τα υποκείμενα έβλεπαν τρία σχήματα: έναν κύκλο, ένα γράμμα C και ένα 8. Έπειτα τους ζητήθηκε να φανταστούν οπτικά τις εικόνες που θα έφτιαχναν, αν ξανατακτοποιούσαν στο νου τους τα σχήματα αυτά- για παράδειγμα ένα πρόσωπο (με το 8 να σχηματίζει τα μάτια, το C να μοιάζει με χαμογελαστό στόμα και τον κύκλο να αναπαριστά τη μύτη). Επίσης τους ζητήθηκε απλώς να δοκιμάσουν με το νου τους να τακτοποιήσουν τρία γεωμετρικά σχήματα, για να δούνε αν θα σχημάτιζαν ένα τετράγωνο ή ορθογώνιο. Αυτή η άσκηση απαιτεί παρόμοια χωροταξική διεργασία, αλλά όχι απαραίτητα δημιουργική σκέψη. Η δημιουργική άσκηση, αν και πιο πολύ απασχόλησε το δεξί ημισφαίριο, τελικά ενεργοποίησε το αριστερό περισσότερο από την μη δημιουργική άσκηση. Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι το αριστερό ημισφαίριο πιθανότατα βοηθά πολύ τη δημιουργική σκέψη του εγκεφάλου.

Η Aziz-Zadeh είπε ότι σχεδιάζει να εξερευνήσει πώς οι διαφορετικοί τύποι δημιουργικότητας (ζωγραφική, δράμα, τραγούδι) δημιουργούνται από τον εγκέφαλο- τι κοινό έχουν μεταξύ τους και σε τι διαφέρουν.