Τι ακριβώς συνιστά την εξάρτηση από το διαδίκτυο; Για να πούμε ότι παρατηρείται εξάρτηση από κάτι, πρέπει να συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις:
- ισχυρή ανάγκη για χρήση
- ανικανότητα διακοπής
- σύνδρομο στέρησης, σε περίπτωση διακοπής
- αυξανόμενη ανοχή στη χρήση (ολοένα και περισσότερο).
Στην περίπτωση της κατάχρησης του διαδικτύου, το άτομο απομονώνεται, νιώθει έντονη ευχαρίστηση όταν βρίσκεται online και γίνεται ανήσυχο όταν δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ο εθισμός αυτός μπορεί να αφορά το παίξιμο ενός παιχνιδιού, τον υπερβολικά συχνό έλεγχο του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αλλά και την ενημέρωση σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Οι τελευταίες φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ελκυστικές και να προκαλούν ακόμα περισσότερο εθισμό, καθώς περιλαμβάνουν την επικοινωνία με άλλους ανθρώπους, κάτι που διεγείρει ακόμα περισσότερο τον εγκέφαλο και ικανοποιεί πολλαπλές ανθρώπινες ανάγκες.
Έτσι, παρατηρούμε ότι τελευταία, λόγω των ευκολιών στις νέες τεχνολογίες (smartphones, tablets, γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές), η κατάχρηση του διαδικτύου παρουσιάζει εξάπλωση και παίρνει πολλές και σύνθετες διαστάσεις.
Όλοι μας θα έχουμε δει να "ποστάρουν" φίλοι μας (ή "φίλοι" μας) φωτογραφίες από την πανσέληνο, από το φαγητό που τρώνε, από την παραλία στην οποία κάνουν μπάνιο κτλ. Πρόκειται για μια νέα μορφή επικοινωνίας στην οποία ο φίλος νιώθει την ανάγκη να μοιραστεί μαζί μας με χρονική αμεσότητα και ακρίβεια εικόνας την εμπειρία του. Εφόσον αυτό το μοίρασμα δεν του στερεί την πραγματική εμπειρία, έχει καλώς. Πολλές φορές όμως παρατηρούμε και ανθρώπους που δημοσιοποιούν κάθε εμπειρία τους, διαχέουν υπερβολικά συχνά εικόνες και πληροφορίες, δηλώνουν σε χάρτες το πού βρίσκονται και τι κάνουν. Τότε υποδηλώνεται μια εμμονή στη διαδικτυακή παρουσία που δεν μπορεί να αποχωριστεί το άτομο αλλά και έναν διαφορετικό εθισμό, επικοινωνιακό αυτή τη φορά.
Έτσι, βλέπουμε ότι πολλοί άνθρωποι φαίνεται ότι δεν αρκούνται στη βίωση της νέας εμπειρίας με την τρέχουσα παρέα (ή με τον εαυτό τους) και χρειάζονται ολοένα και περισσότερη διάχυση αλλά και μεγαλύτερη επιβεβαίωση αυτής της εμπειρίας (π.χ. "likes"). Έτσι, η σημασία της εμπειρίας για αυτούς μεγαλώνει μόνο αν τη μοιραστούν και μάλιστα αν συλλέξουν και πολλές επιβεβαιώσεις ή σχόλια από τους φίλους τους. Διαπιστώνουμε συχνά και ναρκισσιστικά στοιχεία στη συμπεριφορά αυτή, καθώς ένα άτομο θεωρεί προκαταβολικά ότι μια λεπτομέρεια της προσωπικής του ζωής, μια άποψη, μια εικόνα, ενδιαφέρει τους άλλους και αξίζει να κοινοποιηθεί.
Σίγουρα βρισκόμαστε σε μια μεταβατική εποχή που αιτιολογούνται οι καταχρήσεις ή η λανθασμένη χρήση: όποτε εισάγεται κάτι νέο στη ζωή μας, θα πάρει καιρό να λάβει τη σωστή θέση στη ζωή μας και να επέλθει μια ισορροπια, καθώς αρχικά επικρατεί ο ενθουσιασμός του καινούριου. Ωστόσο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς μια τέτοια συνήθεια βλάπτει την ενσυνείδητη βίωση νέων εμπειριών (π.χ. ένα ποτό με φόντο την πανσέληνο) και μπορεί τελικά να σημαίνει επικοινωνιακά ελλείμματα στην offline ζωή.
Πριν από όχι και τόσα πολλά χρόνια, κάθε καλοκαίρι τα μυαλά μας βομβαρδίζονταν από τις διαφημίσεις των διακοποδανείων. Τάδε επιτόκιο το ένα, δείνα επιτόκιο το άλλο, σήμερα το παίρνεις-του χρόνου το Πάσχα το πληρώνεις και άλλα τέτοια όμορφα και ελκυστικά. Εδώ και δυο χρόνια το νέο μας «πρόβλημα» και «άγχος» είναι ποιος θα μας παρέχει το απόλυτο 4G σήμα στον τόπο των διακοπών μας.
Μπορεί να έχω «σιτέψει». Να έχω γίνει ένα «(γε)ρόντι» όπως λέει -ή μπορεί και να έλεγε, αυτά αλλάζουν πολύ γρήγορα- σήμερα η νεολαία. Όμως, αδυνατώ να καταλάβω το «άγχος» για το καλύτερο 4G σήμα σήμερα στο κινητό-laptop-tablet μου, την περίοδο των διακοπών!
Αδυνατώ να καταλάβω γιατί πρέπει να γεμίσω -σε πραγματικό χρόνο- το facebook, twitter, instagram κ.λπ. με φωτογραφίες και ατελείωτες ρήσεις από την «τέλεια» παραλία στην οποία βρίσκομαι κάπου απομακρυσμένα και ειδυλλιακά.
Στην «τέλεια» παραλία -ή στο βουνό, δεν έχει σημασία- αποφάσισα να πάω με τη σύντροφο ή τους φίλους μου, έτσι ώστε να αποσυνδεθώ από το κινητό μου. Από τον υπολογιστή μου. Από το πληκτρολόγιό μου. Από την ψηφιακή ζωή μου. Από την κανονική ζωή μου. Από αυτά που σκοτίζουν την ψυχή και το μυαλό μου όλους τους προηγούμενους μήνες. Από τις υποχρεώσεις. Τους λογαριασμούς. Τις δόσεις. Την κούραση. Την ταλαιπωρία. Από τον καναπέ ή την καρέκλα του γραφείου. Από την τηλεόρασή μου. Από την τσιμεντένια και βρώμικη γειτονιά μου.
Χρόνια πριν την εμφάνιση των κινητών και της άμεσης επικοινωνίας κατά τη διάρκεια των διακοπών, και όχι μόνο, μιλούσες με οικογένεια και φίλους κάθε 2-3 ημέρες. Από τους απλούς τηλεφωνικούς θαλάμους και με τις ταπεινές τηλεκάρτες.
Η τεχνολογία εξελίχθηκε και σήμερα είμαστε στην εποχή των smartphones. Στην εποχή κατά την οποία ψυχαναγκαστικά πρέπει να μοιραζόμαστε τα πάντα. Ακόμα και τις πιο προσωπικές στιγμές μας. Ξεχνώντας πως, τουλάχιστον κατά την περίοδο των διακοπών, πρέπει να δώσουμε στον εαυτό μας τη δυνατότητα της αληθινής ξεκούρασης και χαλάρωσης. Να απολαμβάνεις την καυτή άμμο, τον ήλιο και την αρμύρα της θάλασσας. Τις ώρες που ακούς μόνο τα κύματα στην παραλία. Να απολαμβάνεις τα φιλιά, τις αγκαλιές, το πάθος και τον έρωτα που μοιράζεσαι με την/τον σύντροφό σου. Αυτό είναι διακοπές.
Ας μην ανησυχούμε άδικα. Όταν γυρίσουμε πίσω θα έχουμε πάλι περισσότερες από 300 ημέρες για να «μοιραστούμε» πράγματα στο Matrix.
Σχόλια