ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ-παραδείγματα δημιουργικής μάθησης

Από ρεπορτάζ της σημερινής Καθημερινής, συναρπαστικές καινοτόμες δράσεις με δραστηριότητες δημιουργικής μάθησης σε διάφορα σχολεία της χώρας, με εκπληκτικά αποτελέσματα:

Οταν τα παιδιά «ξεδιπλώνουν» το ταλέντο τους

Ακρως ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα του Δικτύου Σχολικής Καινοτομίας

Της Λινας Γιανναρου

Ο Αλέξανδρος ήταν «ο πιο κακός ο μαθητής». Ολο απουσίες, στην τάξη δεν πρόσεχε ποτέ, οι βαθμοί του... από το κακό στο χειρότερο, ο φόβος κι ο τρόμος των καθηγητών του. Ολα αυτά μέχρι πέρυσι, όταν μια δασκάλα του πρότεινε -μετά φόβου Θεού, είναι η αλήθεια- να βοηθήσει στο στήσιμο του πολιτιστικού περιοδικού που ετοίμαζε μαζί με ομάδα μαθητών. (Είχε διακρίνει μια έφεση του παιδιού στο σχέδιο από το... «ζωγραφισμένο» θρανίο του.) Κάπως έτσι, σήμερα, ο Αλέξανδρος έγινε το νέο «αστέρι» του σχολείου και όχι μόνο συγκαταλέγεται στους καλύτερους μαθητές της τάξης του, αλλά έχει θέσει σοβαρή υποψηφιότητα για μια καριέρα στις Καλές Τέχνες.

Και μόνο γι' αυτό, για την ευπρόσδεκτη αλλαγή που σημειώθηκε στη ζωή ενός και μόνο μαθητή, οι υπεύθυνοι της Μορφωτικής και Αναπτυξιακής Πρωτοβουλίας για την ποιοτική αναβάθμιση της Παιδείας, μια σύμπραξη οκτώ εκ των σημαντικότερων κοινωφελών ιδρυμάτων της χώρας (Ευγενίδου, Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου, Λαμπράκη, Α. Γ. Λεβέντη, Εθνικής Τράπεζας, Μποδοσάκη, Νιάρχου, Ωνάση), μπορούν να αισθάνονται υπερήφανοι. Η ιδέα για δημιουργία του Δικτύου Σχολικής Καινοτομίας που θα στήριζε και θα προωθούσε την εφαρμογή σύγχρονων μαθησιακών προτύπων και πρακτικών στα ελληνικά σχολεία αγκαλιάστηκε από τους εκπαιδευτικούς σε κάθε γωνιά της χώρας. Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2006 και στην πρώτη φάση σε αυτό συμμετείχαν 58 σχολεία και 145 εκπαιδευτικοί, που δούλεψαν με τους μαθητές τους πάνω σε πρωτότυπες διαθεματικές εργασίες. Φέτος τα σχολεία έφθασαν τα 85, από το Σουφλί του Εβρου έως το Καστελλόριζο! «Το πρόγραμμα συνδράμει στο έργο των εκπαιδευτικών, τους βοηθάει να διαχειριστούν τις αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία και τις συνδέει με το αναλυτικό πρόγραμμα», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής Εργου της Πρωτοβουλίας δρ Νικήτας Καστής. «Μακροπρόθεσμος στόχος, η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου να γίνει προτεραιότητά μας». Το Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας υλοποιείται σε συνεργασία με το υπ. Παιδείας.

Το «κενό» μετετράπη σε ώρα δημιουργίας


«Να η ευκαιρία. Αυτό σκεφτήκαμε. Να η ευκαιρία κάποιες από τις καινοτόμες ιδέες μας να τις μοιραστούμε και με άλλους συναδέλφους, να μάθουμε και από αυτούς, να σχεδιάσουμε κάτι δικό μας, να το υλοποιήσουμε μόνοι μας. Ναι, αυτό σκεφτήκαμε».

Η κ. Σοφία Καραλαζάρου, καθηγήτρια Μουσικής στο 2ο Γυμνάσιο Κιλκίς, είναι ευτυχής που μοιράζεται και με άλλους συναδέλφους από το ίδιο σχολείο το πάθος για τη δουλειά. Είναι ευτυχής που η ευκαιρία να ενταχθούν στην πιλοτική φάση του Δικτύου Σχολικής Καινοτομίας κατά την περυσινή σχολική χρονιά δεν πήγε χαμένη.

Από την πρώτη στιγμή, αυτό που σκέφτηκαν οι καθηγητές ήταν να «στοχεύσουν», μέσω του προγράμματος, σε ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σχολείο τους. «Κι αυτό ήταν οι αλλαγές που προκαλούνται όταν απουσιάζει, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, ένας καθηγητής. Η συνήθης πρακτική είναι τα παιδιά να έχουν “κενό” τη συγκεκριμένη ώρα. Γιατί να μη βρίσκαμε έναν τρόπο η ώρα αυτή να είναι δημιουργική;», λέει η κ. Καραλαζάρου στην «Κ». Κάπως έτσι υλοποιήθηκε το πρόγραμμα «Κερδίζοντας τον Χαμένο Διδακτικό Χρόνο», στο οποίο συμμετείχαν πέντε τμήματα της Β΄ και της Γ΄ Γυμνασίου. «Θέλαμε να βρούμε τρόπους αυτές οι ώρες να μην είναι ώρες χαμένου μαθήματος, αλλά δημιουργικές, ίσως και πιο ουσιαστικές. Ετσι, συζητώντας με τα παιδιά, ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε δραστηριότητες που θα κάναμε εκείνες τις άλλοτε “κενές” ώρες. Στην αρχή, τα παιδιά ήταν διστακτικά γιατί στο μυαλό τους το να μείνουν στην τάξη σημαίνει ότι κάνουν μάθημα. Οταν είδαν όμως ότι τους αφήνουμε ελεύθερους να αποφασίσουν συλλογικά πώς θα περάσουν την ώρα, άρχισαν να ενθουσιάζονται».

Μεταξύ άλλων, πέρυσι, τα παιδιά επέλεξαν να φτιάξουν αφίσες μέσω κομπιούτερ, να αναπτύξουν δεξιότητες στην ηλεκτρονική επικοινωνία, δημιουργώντας λογαριασμούς email, να περιποιηθούν τον κήπο του σχολείου κ. ά. Ετσι, από τις συνολικά 49 ώρες χαμένου διδακτικού χρόνου, κέρδισαν 12 ώρες δημιουργικού χρόνου.

«Στην αρχή ήταν δύσκολα, μετά συνεργάστηκαν για τον κοινό στόχο»


Σε κάθε τάξη, σε κάθε σχολείο, παντού στον κόσμο, υπάρχουν πάντα δύο τμήματα... ανταγωνιστικά. Ετσι κι αυτές οι δύο τάξεις της Στ΄ Δημοτικού του 11ου Δημοτικού Σχολείου Παλαιού Φαλήρου. Οι δάσκαλοι είχαν διακρίνει την αντιπαλότητα που υπέβοσκε μεταξύ των μικρών μαθητών και ίσως ήταν αυτός ο λόγος που επέλεξαν πέρυσι τα συγκεκριμένα τμήματα για να συμμετέχουν στο πρόγραμμα σχολικής καινοτομίας. «Δεν μπορεί, έτσι θα τα βρουν!» είχε σκεφτεί τότε η δασκάλα Αγγελική Μαστρομιχαλάκη.

Οπερ και εγένετο. Και με το καλύτερο δυνατό όχημα, τη λογοτεχνία. «Η ιδέα να ασχοληθούμε με τη λογοτεχνία ήταν δική μας, όμως ήταν τα ίδια τα παιδιά που επέλεξαν τη Ζωρζ Σαρρή και ποια βιβλία της συγγραφέως θα μελετούσαμε», λέει στην «Κ» η κ. Αγγελική Μαστρομιχαλάκη. Σύμφωνα με το σχέδιο, τα παιδιά θα διάβαζαν τα βιβλία, θα ακολουθούσαν συζητήσεις για την πλοκή, τις αφηγηματικές τεχνικές κ.λπ., ενώ στο τέλος της χρονιάς όλοι μαζί θα παρουσίαζαν μια θεατρική παράσταση.

«Στην αρχή ήταν... δύσκολα, λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ των μαθητών. Ομως στη συνέχεια τα παιδιά άρχισαν να επικοινωνούν καλύτερα, να συνεργάζονται για τον κοινό στόχο, την παραγωγή δηλαδή ενός θεατρικού έργου». Είναι χαρακτηριστικό, λέει η ίδια, ότι στο τέλος της χρονιάς «κλιμάκιο» μαθητών και από τα δύο τμήματα επισκέφθηκαν τις υπόλοιπες τάξεις για να ενημερώσουν τους συμμαθητές τους για τη δουλειά τους και να τους καλέσουν στη θεατρική παράσταση. «Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος, όλα τα παιδιά του σχολείου θέλουν να συμμετέχουν σε τέτοιες δράσεις. Πολύ σημαντικό επίσης ήταν ότι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες κατάφεραν να υπερνικήσουν τον εαυτό τους, να διαβάσουν, να συμμετέχουν σε συζητήσεις».

Και για τους εκπαιδευτικούς, όμως, τέτοιου είδους εμπειρίες είναι πολύτιμες. «Το σχολείο μας συνηθίζει να εμπλέκεται σε καινοτόμες δράσεις. Ετσι το είδαμε κι αυτό - σαν μια πρόκληση να κάνουμε κάτι που ονειρευόμαστε ως εκπαιδευτικοί και που δεν θα είχαμε την ευκαιρία μέσω του αναλυτικού προγράμματος».

Διδαχή της τετραγωνικής ρίζας μέσα από την τέχνη του κόμικ!


Οποιος θυμάται τον ορισμό της τετραγωνικής ρίζας να σηκώσει το χέρι του! Ενα ίσως από τα πλέον δύσκολα κεφάλαια των μαθηματικών βιβλίων (κι ένας από τους λόγους που χαιρόμαστε που εφευρέθηκε το κομπιουτεράκι) έγινε το αγαπημένο για 20 μαθητές του Γ΄ Γυμνασίου Πλατανιάς Χανίων, όταν μια ομάδα εκπαιδευτικών είχε την έμπνευση να το διδάξει μέσα από την τέχνη του κόμικ!
Η ιδέα «προκρίθηκε» για να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Σχολικής Καινοτομίας και τελικά αποτέλεσε μία από τις πλέον επιτυχημένες δράσεις της περυσινής χρονιάς πανελλαδικά. «Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με την ιδέα να φτιάξουν ένα κόμικ μέσα από το οποίο να εξηγούνται οι ρίζες και εργάστηκαν πολύ σκληρά γι’ αυτό, ακόμα και εκτός ωραρίου», λέει στην «Κ» ο διευθυντής του σχολείου κ. Μανώλης Ανδρεάδης. «Αφού δόθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές του σεναρίου, ομάδα μαθητών ανέλαβε συνεργατικά να καταγράψει το σενάριο και να σκηνοθετήσει το κόμικ που έλαβε τον τίτλο “Ριζομπερδέματα”», εξηγούν οι καθηγητές που «έτρεξαν» το συγκεκριμένο πρόγραμμα, κ. κ. Μαίρη Γαλάνη και Βασίλης Παπαστάμος.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Τα παιδιά να αποδώσουν καλύτερα στις εξετάσεις, έχοντας κατανοήσει καλύτερα και μελετήσει περισσότερο τη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα. Το σημαντικότερο όμως γι’ αυτούς ήταν ότι ακόμα και παιδιά που στη διάρκεια του έτους είχαν μειωμένη συμμετοχή στην τάξη ενεπλάκησαν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, αγάπησαν τα μαθηματικά, τα γνώρισαν καλύτερα. «Φυσικά, πολύ ενδιαφέρον είναι και ότι ενισχύθηκε η ομαδικότητα και η συνεργασία μεταξύ των μαθητών», σημειώνει ο κ. Παπαστάμος.

Τη φετινή σχολική χρονιά, το σχολείο της Πλατανιάς και οι δραστήριοι εκπαιδευτικοί του συμμετέχουν και πάλι στο Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας, με πέντε δράσεις αυτή τη φορά. Οσο για τα «Ριζομπερδέματα», πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικό υλικό για τους μελλοντικούς μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου.

Τα πρωτάκια στη Θάσο έφτιαξαν το δικό τους ηλεκτρονικό βιβλίο


Μπορούν τα «πρωτάκια» να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν το έργο του Αριστοφάνη; «Μπορούν και παραμπορούν!», απαντά ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Παναγίας Θάσου, κ. Γιώργος Καβάζης. Δεν κρύβει, βέβαια, ότι αυτή ήταν και η πρόκληση για τον ίδιο και την υπεύθυνη δασκάλα της δραστηριότητας, κ. Φωτεινή Ναλμπάντη («δυστυχώς, φέτος μετατέθηκε»), όταν σκέφθηκαν να συμμετέχουν στο Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας, διδάσκοντας δραματικό έργο στην Α΄ Δημοτικού. «Τα παιδιά μάς εξέπληξαν όμως!»

«Ο Αριστοφάνης και το έργο του», λοιπόν, το θέμα, αλλά τα μέσα προσέγγισης της αρχαίας γραμματείας στην απομακρυσμένη Θάσο μάλλον περιορισμένα. «Αυτό τουλάχιστον θα πίστευε κανείς. Ομως, στη Θάσο λειτουργεί ένα πολύ καλό μουσείο που επισκεφθήκαμε, ενώ ως γνωστόν έχουμε και αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους. Επρεπε με κάποιον τρόπο να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν για ποια εποχή μιλάμε, μια και γι’ αυτά αρχαιότητα είναι η εποχή των... παππούδων τους!», συνεχίζει ο κ. Καβάζης.

Στο πλαίσιο της δραστηριότητας, τα παιδιά έφτιαξαν κόμικ τους «Ορνιθες», διασκεύασαν την «Ειρήνη», έφτιαξαν το δικό τους ηλεκτρονικό βιβλίο, έπαιξαν θεατρικά παιχνίδια, έφτιαξαν μάσκες και ανέβασαν τη «Λυσιστράτη»! Πετύχατε τους στόχους σας; «Και με το παραπάνω. Τα παιδιά έμαθαν να λειτουργούν ομαδικά, να προβληματίζονται, απέκτησαν γνώσεις που δεν προβλέπονταν από το αναλυτικό τους πρόγραμμα. Σκεφτείτε μόνο πόσες λίγες ευκαιρίες έχουν τα παιδιά της Θάσου να έρθουν σε επαφή με το αρχαίο θέατρο. Κι όμως, με τέτοιες δραστηριότητες όχι μόνο το γνωρίζουν, αλλά γίνονται και καλύτεροι θεατές».

Και μια που «όλοι οι συνάδελφοι δείχνουν ενδιαφέρον να ξεπεράσουν τον συμβατικό τους ρόλο», όπως λέει ο διευθυντής, το Δημοτικό Παναγίας Θάσου συμμετέχει και φέτος στο Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας με τρεις δράσεις: μία προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ δημοτικού και γυμνασίου, τη συνεργασία γονέων - σχολείου και μια δραστηριότητα για την ετυμολογία των λέξεων.

Σχόλια