Μεταφράζω ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και επίκαιρο άρθρο σχετικά με την προέλευση των υψηλότατων επιδόσεων.
Αν προσπαθήσετε πολύ, μπορείτε να κερδίσετε το χρυσό μετάλιο στα 100 μέτρα;
Αν είστε οπαδός της φυσικής προέλευσης του ταλέντου, θα απαντήσετε μάλλον "όχι". Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας πιστεύουν ότι γνωρίσματα όπως είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η αθλητική ικανότητα ή η ευφυία είναι σχετικά σταθερά χαρακτηριστικά που προσδιορίζονται λίγο πολύ από τη γέννησή μας. Ωστόσο, αν ανήκετε στο αντίπαλο θεωρητικό στρατόπεδο, θα πιστεύετε μάλλον ότι αν είχατε αρχίσει να ασχολείστε από πολύ μικρή ηλικία με το άθλημα ή αν προπονηθήκατε αρκετά σκληρά, θα μπορούσατε να έχετε μια ελπίδα να κερδίσετε μια θέση στο βάθρο. Οι περιβαλλοντιστές λοιπόν υποστηρίζουν ότι τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν περιθώριο να βελτιωθούν μέσα από την εξάσκηση και την προσπάθεια.
Δε μας εκπλήσσει το γεγονός ότι αυτές οι δύο προσεγγίσεις προβλέπουν και σημαντικά διαφορετικά ψυχολογικά αποτελέσματα. Οι υποστηρικτές της προσέγγισης της φυσικής κλίσης βάζουν ως υψηλότερη προτεραιότητα το να "φαίνονται καλοί", παρά να αναπτύσσουν πραγματικά μια ικανότητα. Άλλωστε, αν πιστεύεις ότι έχεις γεννηθεί με ένα συγκεκριμένο επίπεδο ικανότητας και δεν μπορεί πραγματικά να μεταβληθεί αυτό, έχει περισσότερο νόημα να εστιάσεις στο πώς θα φαίνεσαι παρά στο να χαραμίσεις το χρόνο σου σε μια μάταιη προσπάθεια να αλλάξεις το έμφυτο επίπεδο ικανότητάς σου. Από την άλλη όμως οι θεωρητικοί της επίδρασης της προσπάθειας είναι πιο πιθανό να θέτουν στόχους που σχετίζονται περισσότερο με τη μάθηση και την αύξηση της ικανότητας. Γενικά, αυτό γίνεται κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία: όσοι πιστεύουν ότι μπορούν να βελτιωθούν μέσα από σκληρή δουλειά γενικά καταλήγουν να δουλεύουν πιο σκληρά και τελικά αποκτούν εξαιρετικά υψηλή επίδοση σε έναν τομέα.
Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τις δύο αυτές προσεγγίσεις στο πεδίο του αθλητισμού, ρωτώντας τους ανθρώπους αν πιστεύουν ότι οι αθλητές πρέπει να είναι "προικισμένοι από τη φύση" ή αν οι αθλητές "βελτιώνονται πάντα, αν προσπαθήσουν αρκετά". Φαίνεται ότι οι έφηβοι που πιστεύουν στην φυσική προέλευση των επιδόσεων τείνουν να έχουν λιγότερα κίνητρα για να επιδιώξουν αθλητικούς στόχους. Οι έφηβοι που πιστεύουν περισσότερο στην επίδραση της προπόνησης όμως είναι πιο πιθανό να απολαμβάνουν τα σπορ και να θέλουν να αυξήσουν τις αθλητικές τους ικανότητες. Επομένως, φαίνεται ότι το να έχει κανείς την πεποίθηση ότι οι επιδόσεις είναι αποτέλεσμα προσπάθειας δίνει περισσότερη προσαρμοστικότητα στη μάθηση αλλά και στις επιδόσεις. Το να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να βελτιωθεί είναι καλύτερο και για τα κίνητρα και για την απόλαυση της άσκησης, από το να πιστεύει κανείς ότι πρέπει να είσαι γεννημένος για υψηλές επιδόσεις.
Ωστόσο, μπορεί κανείς να σημειώσει ότι αυτή η διάκριση δε χρειάζεται να είναι "ή το ένα ή το άλλο". Υπάρχει η πιθανότητα να έχει κανείς και τις δύο απόψεις σχετικά με την ικανότητα. Όπως έγραψε ο Richard Schmidt στο "Κινητικός έλεγχος και μάθηση", "οι ικανότητες αναπαριστούν μια συλλογή από 'εξοπλισμό' που έχει κάποιος στη διάθεσή του και περιορίζουν την επίδραση της μάθησης πάνω στην επίδοση". Ουσιαστικά, αυτή η άποψη δηλώνει ότι οι δυνατότητες καθορίζονται από τη γενετική προδιάθεση και μπορούν να περιγραφούν σαν κάτι με το οποίο κανείς γεννιέται, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να βελτιώσει κατά πολύ τις δεξιότητές του, μέσα από σκληρή δουλειά.
Πάρτε για παράδειγμα το τρέξιμο. Οι δρομείς που κυριαρχούν στην κούρσα πρέπει να έχουν διαθέσιμους μυικούς ιστούς που συσπώνται γρήγορα- αυτό τους δίνει την εκρηκτική δύναμη και ταχύτητα που χρειάζονται για να τρέξουν 100 μέτρα σε 10 δευτερόλεπτα. Από την άλλη μεριά, τα πόδια των μαραθωνοδρόμων έχουν μυικούς ιστούς που συσπώνται αργά, πράγμα που τους δίνει την αντοχή να κρατήσουν την αεροβική τους δράση για ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μερικοί άνθρωποι είναι γεννημένοι με μύες που συσπώνται πιο αργά ή πιο γρήγορα, και αυτό μπορεί να τους δώσει προδιάθεση για να είναι καλύτεροι στο γρήγορο τρέξιμο ή στο μαραθώνιο. Ωστόσο, συχνή και εστιασμένη προπόνηση μπορεί επίσης να μεταβάλει τη μορφή των μυών μας, ώστε να αλλάξει η σύσταση του μυικού συστήματος και να βελτιωθεί η επίδοση είτε στο σπριντ είτε στο μαραθώνιο. Ακόμα και τότε, μπορεί να μη φτάσετε ποτέ τις επιδόσεις ενός μαραθωνοδρόμου που έχει γεννηθεί με πιο προσαρμοστική σύνθεση μυών, ειδικά αν έχει επίσης προπονηθεί σκληρά. Επομένως, η επιτυχία στο τρέξιμο εξαρτάται από μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε διαφορετικές βασικές μεταβλητές: βοηθά αν έχεις γεννηθεί με γενετική προδιάθεση για συγκεκριμένο τύπο σώματος, αλλά βοηθά ακόμα περισσότερο αν πιστεύεις ότι οι ικανότητες θα βελτιωθούν μέσα από σκληρή δουλειά. Αφού δε γεννιούνται όλοι με τον ιδανικό σωματότυπο, για να γίνουν ο πιο γρήγορος άντρας ή η πιο γρήγορη γυναίκα στον κόσμο, για να έχει κανείς θετικά αποτελέσματα θα πρέπει να έχει και την πεποίθηση ότι οι ικανότητες βελτιώνονται μέσα από σκληρή δουλειά και προσπάθεια.
image: http://media.2oceansvibe.com/wp-content/uploads/2012/08/Usain-Bolt-The-Legend-Wins-100m-London-2012-Olympic-111.jpeg
Σχόλια