Από τα σημερινά ΝΕΑ, ένα άρθρο της Ζωής Λιάκα που υποστηρίζει το μεγάλο ρόλο του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη εγγενών τάσεων, κλίσεων και δεξιοτήτων (οι κόκκινες υπογραμμίσεις δικές μου, καθώς και τα δικά μου σχόλια σε αγκύλες σε πράσινο χρώμα):
«Η κόρη μου είναι τεσσάρων ετών και για την ηλικία της ζωγραφίζει πάρα πολύ ωραία. Διέκρινα την τάση της όταν ήταν ακόμη μωρό κι έβλεπα ότι έπαιζε περισσότερο με στιλό ή μολύβια που έπεφταν στα χέρια της»
Η κ. Ευτυχία Αναγνώστου είναι μητέρα ενός τετράχρονου κοριτσιού. Εντόπισε από τη βρεφική ηλικία την κλίση του στη ζωγραφική. Όπως λέει, «ήταν πιο εύκολο για μένα να ασχοληθώ με την κόρη μου, αφού είχα σταματήσει να εργάζομαι, οπότε είχα χρόνο. Την ενθάρρυνα και της δημιουργούσα ερεθίσματα. Ήξερα ότι την ενθουσίαζε περισσότερο ένα μπλοκ ζωγραφικής απ΄ ό,τι μια κούκλα, για παράδειγμα, οπότε αυτά και της αγόραζα».
[Εδώ φυσικά δε θα πρέπει να περαστεί το μήνυμα ότι θα πρέπει η μητέρα να σταματήσει να εργάζεται, ώστε να μπορέσει να παρακολουθεί την ανάπτυξη του παιδιού. Το παιδί χρειάζεται χρόνο και προσοχή και από τους δύο γονείς, όποτε φυσικά αυτό είναι δυνατό. Δεν αρκεί η παρατήρηση των κλίσεων και η παροχή ερεθισμάτων, χρειάζεται ο γονιός να ασχοληθεί ενεργά με το παιδί, να ζωγραφίσει μαζί του, να παίξει μαζί του, να μιλήσουν για όσα βλέπει, να συζητήσουν για τα έργα του.]
Υπάρχει αμοιβαία σχέση ανάμεσα στο γενετικό υπόστρωμα ενός παιδιού, στα γονίδια που έχει, και σε συγκεκριμένη συμπεριφορά που θα εκδηλώσει στο μέλλον, σύμφωνα με τον καθηγητή Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θανάση Παπαβασιλείου. «Το οικογενειακό περιβάλλον έχει τόση δύναμη, που μπορεί να επιδράσει με καθοριστικό τρόπο στην καθιέρωση αυτή της συμπεριφοράς ή στην αποτροπή της. Για παράδειγμα, ένα παιδί που έχει μια ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά. Αυτό το στοιχείο είναι καταγεγραμμένο σε συγκεκριμένο γονίδιο. Όμως, μπορεί ποτέ να μην εκδηλωθεί αν δεν του έχουμε δώσει τα κατάλληλα ερεθίσματα. Τότε είναι σίγουρο ότι αυτό το ταλέντο θα μένει καταπιεσμένο και ανεκμετάλλευτο».
[σημείωση: στην περίπτωση που το ταλέντο δε θα εκδηλωθεί, δημιουργούνται εσωτερικές συγκρούσεις στο άτομο, που οδηγούν σε ενδοπροσωπικά και διαπροσωπικά προβλήματα στη ζωή του ατόμου. Υπάρχουν δεξιότητες που θα βρούνε την έκφρασή τους σε παραπλήσιο τομέα. Για παράδειγμα, το άτομο με το ταλέντο στη ζωγραφική, μπορεί να μη γίνει ζωγράφος, αλλά αρχιτέκτονας. Έτσι, το ταλέντο θα βρει μια εκτόνωση, μια διοχέτευση, μια έκφραση. Όταν όμως μένει αδρανές, καταπιέζεται και αυτό δημιουργεί δυσάρεστες επιπτώσεις στο ταλαντούχο άτομο]
Το παιδί γεννιέται με συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά που, αν δεν βρεθούν μέσα στο κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον, ίσως να μην εκδηλωθούν ποτέ, ή, αν εκδηλωθούν, να μην είναι στο μέγιστο της αποδοτικότητάς τους, επισημαίνει η οικογενειακή σύμβουλος Έφη Σαριγιαννίδου, θέτοντας ταυτόχρονα και το πλαίσιο για το κατάλληλο περιβάλλον.
[συνήθως ένα ταλέντο δε 'φεύγει' ποτέ, αν δεν το καλλιεργήσουμε- σίγουρα όμως, όσο πιο πολύ το καλλιεργήσει- αναπτύξει κάποιος μέσα από πολλή άσκηση, τόσο πιο ψηλά θα φτάσει η επίδοσή του στον τομέα αυτό]
Ο γονέας χρειάζεται να παρατηρεί τη συμπεριφορά του παιδιού του ώστε να είναι σε θέση είτε να προωθήσει ένα χαρακτηριστικό είτε να αποτρέψει την ανάπτυξη ενός άλλου, υποστηρίζει. «Το παιδί από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του μαθαίνει τι είναι καλό και κακό, τι είναι αποδεκτό ή όχι. Ο γονιός το βοηθάει να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, να αξιοποιεί τις δυνατότητές του, να ονειρεύεται και να πιστεύει στον εαυτό του, να μπορεί να εκφράζει τις απόψεις του, να έχει αξίες, να ελέγχει τον θυμό του, να σέβεται τον διπλανό του, να αγαπάει τη ζωή και να θέλει να την κερδίσει». Σύμφωνα με την κ. Σαριγιαννίδου, ο γονιός για πολλά χρόνια αποτελεί πρότυπο για το παιδί. «Αν είναι άξιο και τι μπορεί να επιτύχει, αν είναι έξυπνο και δραστήριο, αν έχει ηγετικές ικανότητες, το γνωρίζει από το περιβάλλον του και μέσα σε αυτό μαθαίνει να τις εφαρμόζει».
[Προσθέτω σε αυτές τις σκέψεις ότι ένας γονιός που πχ. δε διαβάζει βιβλία, σε ένα σπίτι όπου δεν υπάρχει πλούσια βιβλιοθήκη ή τουλάχιστον σε έναν τρόπο ζωής που δε συμπεριλαμβάνει την επίσκεψη σε βιβλιοθήκες, δεν μπορεί να περιμένει από το παιδί του να γίνει αναγνώστης. Δεν αρκεί μάλιστα μόνο η παροχή των ερεθισμάτων (σε αυτό το παράδειγμα, τα βιβλία), αλλά να βλέπει το παιδί και το γονιό του να ασχολείται με ενδιαφέρον με κάποιο αντικείμενο. Ακόμα και αν ο γονιός δεν έχει το ίδιο ταλέντο, θα κάνει μεγάλη διαφορά να καθήσει και να ασχοληθεί και ο ίδιος με το αντικείμενο, ή εν πάση περιπτώσει, να έχει και ο ίδιος δημιουργικές ασχολίες, χόμπυ, κτλ]
Ο κύριος συντελεστής
Η πεποίθηση που επικρατεί σήμερα στον χώρο της γενετικής μπορεί να συνοψιστεί στο ότι κάθε συμπεριφορά είναι άμεσα εξαρτημένη από τα γονίδιά μας. Ωστόσο δεν καθορίζεται αποκλειστικά από το γενετικό υλικό, όπως τονίζει η βιολόγος κ. Χρύσα Ευσταθιάδου. «Εκτός από την καθοριστική επίδραση που τα γονίδια ασκούν σε όλες τις μορφές εκφράσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ο παράγοντας περιβάλλον διαδραματίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Το περιβάλλον στο οποίο το άτομο αναπτύσσεται και εξελίσσεται καθορίζει ποιες και με ποιον τρόπο πληροφορίες που είναι γραμμένες στη γενετική του ταυτότητα θα εκφραστούν. Έτσι καθίσταται ο κύριος συντελεστής στη διαμόρφωση τρόπων συμπεριφοράς και σε συνεργασία με τα γενετικά δεδομένα ο διαμορφωτής της ολότητας που ονομάζουμε άνθρωπος».
Ένα παιδί που δεν έχει το γονιδιακό υπόστρωμα για να αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες, αν ασχοληθούμε πραγματικά μαζί του, τότε θα παρουσιάσει πολύ καλά αποτελέσματα, επισημαίνει ο κ. Θανάσης Παπαβασιλείου. «Η ενασχόληση των γονιών με τα παιδιά δεν πρέπει να έχει ως προτεραιότητα μόνο τη γνώση. Το σημαντικό είναι να εντοπίσουν και να αναπτύξουν τα ιδιαίτερα χαρίσματά τους».
[σημείωση: όσο καλό και υποστηρικτικό κι αν είναι το περιβάλλον, αν δεν υπάρχει η κατάλληλη έμφυτη κλίση, ποτέ δε θα φτάσει σε κάποιο εξαιρετικά υψηλό επίπεδο απόδοσης, αλλά θα έχει απλώς πολύ καλά αποτελέσματα. Οι γονείς δεν πρέπει να πιέζουν τα παιδιά για εξαιρετικές επιδόσεις (ούτε να τα ωθούν σε ασχολίες για να ικανοποιήσουν την προσωπική τους ματαιοδοξία ή για να πραγματοποιήσουν δικά τους απωθημένα όνειρα)- ακόμα και στις περιπτώσεις των εξαιρετικών ταλέντων, η ψυχολογική πίεση από τις προσδοκίες προκαλεί καταστρεπτικό άγχος στο παιδί.]
Η κ. Στέλλα Μπαντέκα είναι μητέρα ενός 17χρονου αγοριού και ενός 14χρονου κοριτσιού. Η ενασχόληση με το πρώτο παιδί έφερε αποτελέσματα: «Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι στον γιο μου άρεσαν όλες οι ασχολίες που είχαν σχέση με τη χειρωνακτική εργασία. Του άρεσε και του αρέσει ό,τι έχει να κάνει με μαστορέματα ή με δημιουργία. Τα παιχνίδια με τα οποία έπαιζε περισσότερο ήταν ό,τι είχε σχέση με κατασκευές. Ό,τι μπορούσε δηλαδή να δημιουργήσει ο ίδιος. Αυτή η κλίση του, η οποία υποβοηθήθηκε από εμάς κατά κάποιο τρόπο, του έδωσε επαγγελματικό προσανατολισμό. Το επάγγελμα που θέλει να ακολουθήσει είναι ηλεκτρολόγος». Διάφορα προβλήματα που προέκυψαν στην πορεία δεν επέτρεψαν στην κ. Μπαντέκα να έχει αυτή την επαφή με το δεύτερο παιδί: «Η κόρη μου είναι 14 ετών και με τη δική υποστήριξή μας αναζητά τον δικό της δρόμο. Είμαστε κοντά της και αυτό τής δίνει, νομίζω, πλεονέκτημα στο να βρεθεί εκεί που θέλει».
[Η μητέρα στο παράδειγμα αυτό πολύ σωστά υποστήριξε το γιο της να κάνει μια επαγγελματική επιλογή βασισμένη στις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, χωρίς μάλιστα να τον αποτρέψει από ένα τεχνικής φύσης επάγγελμα.]
Τα παιδιά μαθαίνοντας αναπτύσσουν πρωτοβουλίες
ΟΛΑ ΤΑ ερευνητικά δεδομένα υποδηλώνουν μια σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ κληρονομικότητας και περιβάλλοντος υποστηρίζει η παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου. Τονίζει όμως ότι είναι πάρα πολύ σημαντική η επίδραση που μπορούν να ασκήσουν οι γονείς ως πηγή εμπειριών, ερεθισμάτων, συναισθηματικής στήριξης, ασφάλειας και αποδοχής του παιδιού. Η μάθηση από πολύ νωρίς μπορεί να το βοηθήσει να αναπτύξει, αλλά και να διαμορφώσει τη συμπεριφορά του σε μικρή ηλικία και με τον κατάλληλο τρόπο.
Όπως τονίζει η κ. Καππάτου, «είναι πολύ σημαντικό οι γονείς εκτός από τη γνώση να βοηθούν το παιδί να αναπτύξει και τη συναισθηματική νοημοσύνη του, που είναι η απόκτηση ικανότητας του παιδιού να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να αξιολογεί καταστάσεις και να μπορεί να διαχειρίζεται θέματα της καθημερινότητάς του».
[πολύ σωστά η κ.Καππάτου τονίζει τη σημασία μιας πιο ολιστικής αγωγής, που δεν εστιάζει αποκλειστικά στο ξεδίπλωμα και την ανάπτυξη ταλέντων, αλλά στη δημιουργία ανεξάρτητων, ευτυχισμένων ατόμων που να μπορούν να διαχειριστούν τη ζωή τους με επιτυχία όχι μόνο στον τομέα του ταλέντου αλλά και σε πιο πρακτικά ζητήματα της ζωής]
Από ενός μηνός!
Ο Θανάσης Παπαβασιλείου υποστηρίζει ότι «ένα μωρό που μόλις γεννιέται είναι σε τέτοια εγρήγορση ώστε από ενός μηνός μπορεί πολύ εύκολα να μάθει να αντιλαμβάνεται λέξεις και προστάγματα σε τρεις έως τέσσερις διαφορετικές γλώσσες. Αυτό δεν έχει να κάνει με γονίδια, αλλά με τα ερεθίσματα που του δίνουμε από το περιβάλλον».
Tο ταλέντο είναι θέμα ανατροφής
Οι δεξιότητες που καταγράφονται στο DΝΑ αναπτύσσονται μόνο στο κατάλληλο περιβάλλον
«Η κόρη μου είναι τεσσάρων ετών και για την ηλικία της ζωγραφίζει πάρα πολύ ωραία. Διέκρινα την τάση της όταν ήταν ακόμη μωρό κι έβλεπα ότι έπαιζε περισσότερο με στιλό ή μολύβια που έπεφταν στα χέρια της»
Η κ. Ευτυχία Αναγνώστου είναι μητέρα ενός τετράχρονου κοριτσιού. Εντόπισε από τη βρεφική ηλικία την κλίση του στη ζωγραφική. Όπως λέει, «ήταν πιο εύκολο για μένα να ασχοληθώ με την κόρη μου, αφού είχα σταματήσει να εργάζομαι, οπότε είχα χρόνο. Την ενθάρρυνα και της δημιουργούσα ερεθίσματα. Ήξερα ότι την ενθουσίαζε περισσότερο ένα μπλοκ ζωγραφικής απ΄ ό,τι μια κούκλα, για παράδειγμα, οπότε αυτά και της αγόραζα».
[Εδώ φυσικά δε θα πρέπει να περαστεί το μήνυμα ότι θα πρέπει η μητέρα να σταματήσει να εργάζεται, ώστε να μπορέσει να παρακολουθεί την ανάπτυξη του παιδιού. Το παιδί χρειάζεται χρόνο και προσοχή και από τους δύο γονείς, όποτε φυσικά αυτό είναι δυνατό. Δεν αρκεί η παρατήρηση των κλίσεων και η παροχή ερεθισμάτων, χρειάζεται ο γονιός να ασχοληθεί ενεργά με το παιδί, να ζωγραφίσει μαζί του, να παίξει μαζί του, να μιλήσουν για όσα βλέπει, να συζητήσουν για τα έργα του.]
Υπάρχει αμοιβαία σχέση ανάμεσα στο γενετικό υπόστρωμα ενός παιδιού, στα γονίδια που έχει, και σε συγκεκριμένη συμπεριφορά που θα εκδηλώσει στο μέλλον, σύμφωνα με τον καθηγητή Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θανάση Παπαβασιλείου. «Το οικογενειακό περιβάλλον έχει τόση δύναμη, που μπορεί να επιδράσει με καθοριστικό τρόπο στην καθιέρωση αυτή της συμπεριφοράς ή στην αποτροπή της. Για παράδειγμα, ένα παιδί που έχει μια ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά. Αυτό το στοιχείο είναι καταγεγραμμένο σε συγκεκριμένο γονίδιο. Όμως, μπορεί ποτέ να μην εκδηλωθεί αν δεν του έχουμε δώσει τα κατάλληλα ερεθίσματα. Τότε είναι σίγουρο ότι αυτό το ταλέντο θα μένει καταπιεσμένο και ανεκμετάλλευτο».
[σημείωση: στην περίπτωση που το ταλέντο δε θα εκδηλωθεί, δημιουργούνται εσωτερικές συγκρούσεις στο άτομο, που οδηγούν σε ενδοπροσωπικά και διαπροσωπικά προβλήματα στη ζωή του ατόμου. Υπάρχουν δεξιότητες που θα βρούνε την έκφρασή τους σε παραπλήσιο τομέα. Για παράδειγμα, το άτομο με το ταλέντο στη ζωγραφική, μπορεί να μη γίνει ζωγράφος, αλλά αρχιτέκτονας. Έτσι, το ταλέντο θα βρει μια εκτόνωση, μια διοχέτευση, μια έκφραση. Όταν όμως μένει αδρανές, καταπιέζεται και αυτό δημιουργεί δυσάρεστες επιπτώσεις στο ταλαντούχο άτομο]
Το παιδί γεννιέται με συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά που, αν δεν βρεθούν μέσα στο κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον, ίσως να μην εκδηλωθούν ποτέ, ή, αν εκδηλωθούν, να μην είναι στο μέγιστο της αποδοτικότητάς τους, επισημαίνει η οικογενειακή σύμβουλος Έφη Σαριγιαννίδου, θέτοντας ταυτόχρονα και το πλαίσιο για το κατάλληλο περιβάλλον.
[συνήθως ένα ταλέντο δε 'φεύγει' ποτέ, αν δεν το καλλιεργήσουμε- σίγουρα όμως, όσο πιο πολύ το καλλιεργήσει- αναπτύξει κάποιος μέσα από πολλή άσκηση, τόσο πιο ψηλά θα φτάσει η επίδοσή του στον τομέα αυτό]
Ο γονέας χρειάζεται να παρατηρεί τη συμπεριφορά του παιδιού του ώστε να είναι σε θέση είτε να προωθήσει ένα χαρακτηριστικό είτε να αποτρέψει την ανάπτυξη ενός άλλου, υποστηρίζει. «Το παιδί από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του μαθαίνει τι είναι καλό και κακό, τι είναι αποδεκτό ή όχι. Ο γονιός το βοηθάει να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, να αξιοποιεί τις δυνατότητές του, να ονειρεύεται και να πιστεύει στον εαυτό του, να μπορεί να εκφράζει τις απόψεις του, να έχει αξίες, να ελέγχει τον θυμό του, να σέβεται τον διπλανό του, να αγαπάει τη ζωή και να θέλει να την κερδίσει». Σύμφωνα με την κ. Σαριγιαννίδου, ο γονιός για πολλά χρόνια αποτελεί πρότυπο για το παιδί. «Αν είναι άξιο και τι μπορεί να επιτύχει, αν είναι έξυπνο και δραστήριο, αν έχει ηγετικές ικανότητες, το γνωρίζει από το περιβάλλον του και μέσα σε αυτό μαθαίνει να τις εφαρμόζει».
[Προσθέτω σε αυτές τις σκέψεις ότι ένας γονιός που πχ. δε διαβάζει βιβλία, σε ένα σπίτι όπου δεν υπάρχει πλούσια βιβλιοθήκη ή τουλάχιστον σε έναν τρόπο ζωής που δε συμπεριλαμβάνει την επίσκεψη σε βιβλιοθήκες, δεν μπορεί να περιμένει από το παιδί του να γίνει αναγνώστης. Δεν αρκεί μάλιστα μόνο η παροχή των ερεθισμάτων (σε αυτό το παράδειγμα, τα βιβλία), αλλά να βλέπει το παιδί και το γονιό του να ασχολείται με ενδιαφέρον με κάποιο αντικείμενο. Ακόμα και αν ο γονιός δεν έχει το ίδιο ταλέντο, θα κάνει μεγάλη διαφορά να καθήσει και να ασχοληθεί και ο ίδιος με το αντικείμενο, ή εν πάση περιπτώσει, να έχει και ο ίδιος δημιουργικές ασχολίες, χόμπυ, κτλ]
Ο κύριος συντελεστής
Η πεποίθηση που επικρατεί σήμερα στον χώρο της γενετικής μπορεί να συνοψιστεί στο ότι κάθε συμπεριφορά είναι άμεσα εξαρτημένη από τα γονίδιά μας. Ωστόσο δεν καθορίζεται αποκλειστικά από το γενετικό υλικό, όπως τονίζει η βιολόγος κ. Χρύσα Ευσταθιάδου. «Εκτός από την καθοριστική επίδραση που τα γονίδια ασκούν σε όλες τις μορφές εκφράσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ο παράγοντας περιβάλλον διαδραματίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Το περιβάλλον στο οποίο το άτομο αναπτύσσεται και εξελίσσεται καθορίζει ποιες και με ποιον τρόπο πληροφορίες που είναι γραμμένες στη γενετική του ταυτότητα θα εκφραστούν. Έτσι καθίσταται ο κύριος συντελεστής στη διαμόρφωση τρόπων συμπεριφοράς και σε συνεργασία με τα γενετικά δεδομένα ο διαμορφωτής της ολότητας που ονομάζουμε άνθρωπος».
Ένα παιδί που δεν έχει το γονιδιακό υπόστρωμα για να αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες, αν ασχοληθούμε πραγματικά μαζί του, τότε θα παρουσιάσει πολύ καλά αποτελέσματα, επισημαίνει ο κ. Θανάσης Παπαβασιλείου. «Η ενασχόληση των γονιών με τα παιδιά δεν πρέπει να έχει ως προτεραιότητα μόνο τη γνώση. Το σημαντικό είναι να εντοπίσουν και να αναπτύξουν τα ιδιαίτερα χαρίσματά τους».
[σημείωση: όσο καλό και υποστηρικτικό κι αν είναι το περιβάλλον, αν δεν υπάρχει η κατάλληλη έμφυτη κλίση, ποτέ δε θα φτάσει σε κάποιο εξαιρετικά υψηλό επίπεδο απόδοσης, αλλά θα έχει απλώς πολύ καλά αποτελέσματα. Οι γονείς δεν πρέπει να πιέζουν τα παιδιά για εξαιρετικές επιδόσεις (ούτε να τα ωθούν σε ασχολίες για να ικανοποιήσουν την προσωπική τους ματαιοδοξία ή για να πραγματοποιήσουν δικά τους απωθημένα όνειρα)- ακόμα και στις περιπτώσεις των εξαιρετικών ταλέντων, η ψυχολογική πίεση από τις προσδοκίες προκαλεί καταστρεπτικό άγχος στο παιδί.]
Η κ. Στέλλα Μπαντέκα είναι μητέρα ενός 17χρονου αγοριού και ενός 14χρονου κοριτσιού. Η ενασχόληση με το πρώτο παιδί έφερε αποτελέσματα: «Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι στον γιο μου άρεσαν όλες οι ασχολίες που είχαν σχέση με τη χειρωνακτική εργασία. Του άρεσε και του αρέσει ό,τι έχει να κάνει με μαστορέματα ή με δημιουργία. Τα παιχνίδια με τα οποία έπαιζε περισσότερο ήταν ό,τι είχε σχέση με κατασκευές. Ό,τι μπορούσε δηλαδή να δημιουργήσει ο ίδιος. Αυτή η κλίση του, η οποία υποβοηθήθηκε από εμάς κατά κάποιο τρόπο, του έδωσε επαγγελματικό προσανατολισμό. Το επάγγελμα που θέλει να ακολουθήσει είναι ηλεκτρολόγος». Διάφορα προβλήματα που προέκυψαν στην πορεία δεν επέτρεψαν στην κ. Μπαντέκα να έχει αυτή την επαφή με το δεύτερο παιδί: «Η κόρη μου είναι 14 ετών και με τη δική υποστήριξή μας αναζητά τον δικό της δρόμο. Είμαστε κοντά της και αυτό τής δίνει, νομίζω, πλεονέκτημα στο να βρεθεί εκεί που θέλει».
[Η μητέρα στο παράδειγμα αυτό πολύ σωστά υποστήριξε το γιο της να κάνει μια επαγγελματική επιλογή βασισμένη στις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, χωρίς μάλιστα να τον αποτρέψει από ένα τεχνικής φύσης επάγγελμα.]
Τα παιδιά μαθαίνοντας αναπτύσσουν πρωτοβουλίες
ΟΛΑ ΤΑ ερευνητικά δεδομένα υποδηλώνουν μια σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ κληρονομικότητας και περιβάλλοντος υποστηρίζει η παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου. Τονίζει όμως ότι είναι πάρα πολύ σημαντική η επίδραση που μπορούν να ασκήσουν οι γονείς ως πηγή εμπειριών, ερεθισμάτων, συναισθηματικής στήριξης, ασφάλειας και αποδοχής του παιδιού. Η μάθηση από πολύ νωρίς μπορεί να το βοηθήσει να αναπτύξει, αλλά και να διαμορφώσει τη συμπεριφορά του σε μικρή ηλικία και με τον κατάλληλο τρόπο.
Όπως τονίζει η κ. Καππάτου, «είναι πολύ σημαντικό οι γονείς εκτός από τη γνώση να βοηθούν το παιδί να αναπτύξει και τη συναισθηματική νοημοσύνη του, που είναι η απόκτηση ικανότητας του παιδιού να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να αξιολογεί καταστάσεις και να μπορεί να διαχειρίζεται θέματα της καθημερινότητάς του».
[πολύ σωστά η κ.Καππάτου τονίζει τη σημασία μιας πιο ολιστικής αγωγής, που δεν εστιάζει αποκλειστικά στο ξεδίπλωμα και την ανάπτυξη ταλέντων, αλλά στη δημιουργία ανεξάρτητων, ευτυχισμένων ατόμων που να μπορούν να διαχειριστούν τη ζωή τους με επιτυχία όχι μόνο στον τομέα του ταλέντου αλλά και σε πιο πρακτικά ζητήματα της ζωής]
Από ενός μηνός!
Ο Θανάσης Παπαβασιλείου υποστηρίζει ότι «ένα μωρό που μόλις γεννιέται είναι σε τέτοια εγρήγορση ώστε από ενός μηνός μπορεί πολύ εύκολα να μάθει να αντιλαμβάνεται λέξεις και προστάγματα σε τρεις έως τέσσερις διαφορετικές γλώσσες. Αυτό δεν έχει να κάνει με γονίδια, αλλά με τα ερεθίσματα που του δίνουμε από το περιβάλλον».
Σχόλια