Πολλά ακόμα είναι τα επιχειρήματα που ώθησαν πολλούς στο να προτιμήσουν ή και να κατασκευάσουν άλλες θεωρίες για την ανθρώπινη νοημοσύνη. Έτσι, από νωρίς γεννήθηκαν και άλλα μοντέλα που έδιναν μια διαφορετική διάσταση. Για παράδειγμα, η πολύ εύστοχη κατ'εμέ θεωρία των Cattell-Horn υποστηρίζει ότι έχουμε μια ρευστή νοημοσύνη (δυνατότητα επίλυσης νέων προβλημάτων), η οποία γίνεται όλο και πιο αδύναμη στο πέρασμα του χρόνου (αρζίζει αποδυναμώνεται από την μέση νεανική ηλικία κι έπειτα), και μια αποκρυσταλλωμένη, η οποία ενδυναμώνεται μέσα από τη γνώση και την εμπειρία και φυσικά αυξάνεται με το χρόνο και την ηλικία.
Άλλες θεωρίες παρουσίασαν πιο πολυδιάστατες πτυχές της νοημοσύνης, με μια από τις γνωστότερες τη θεωρία του Gardner, τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης. Ο Gardner θεώρησε ότι δεν υπάρχει μόνο μια νοημοσύνη, αλλά επτά (αργότερα εμπλούτισε το μοντέλο του με άλλες δύο): γλωσσική, λογική-μαθηματική, χωρική, σωματική-κιναισθητική, μουσική, διαπροσωπική και ενδοπροσωπική (και αργότερα φυσιοκρατική και υπαρξιστική). Μάλιστα υποστήριξε ότι οι νοημοσύνες αυτές μπορούν να είναι εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους και βάσισε τα συμπεράσματά του αυτά σε υποτιθέμενες νευροβιολογικές μελέτες. Οι επικριτές της θεωρίας του διατείνονται ότι παραείναι «βολική» και ταιριάζει υπερβολικά τυχαία με το σχολικό πρόγραμμα (η θεωρία αυτή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους εκπαιδευτικούς) και επίσης δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για τα υποτιθέμενα πειράματα και τις μελέτες στις οποίες λέει ότι βάσισε τα συμπεράσματά του. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια με την πρόοδο της τεχνολογίας, όπως έχουμε δει κατά καιρούς σε αυτό το μπλογκ, διαπιστώθηκε η πολύ μεγαλύτερη πολυπλοκότητα της λειτουργίας του εγκεφάλου μας.
Υπάρχει λοιπόν ένα ανεξάρτητο γενικής νοημοσύνης πεδίο ευφυΐας που να αφορά τα δια/ενδοπροσωπικά; Ή μήπως όλα αυτά είναι θέμα προσωπικότητας ή ανατροφής και όχι ικανότητας; Και έστω ότι ένα άτομο έχει πολύ υψηλές κοινωνικές δεξιότητες ή εξαιρετικά καλή επαφή με τα συναισθήματά του. Είναι αυτά τα διαβατήρια για την επιτυχία στη ζωή και για τη βίωση της ευτυχίας; Επίσης, καλλιεργούνται αυτά τα χαρακτηριστικά;
Οι νευροεπιστήμες ολοένα και περισσότερο εμβαθύνουν στη σχέση ανάμεσα στο συναίσθημα και τα άλλα μέρη του εγκεφάλου. Φάινεται ότι πρόκειται τελικά για μια περίπλοκη λειτουργία και έχουμε πολλά να ανακαλύψουμε στο μέλλον. Τα πρώιμα συμπεράσματα δείχνουν ότι το να είναι κάποιος εξαιρετικά ευφυής (γενικά ή εξειδικευμένα σε ένα πεδίο) δε σημαίνει απαραίτητα ότι μπορεί να είναι και κοινωνικά επιτυχημένος ή να εξασφαλίζει την ψυχική του υγεία. Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι η ευφυΐα μπορεί να βοηθήσει σε αυτούς τους τομείς, όπως π.χ. με την επίλυση προβλημάτων, την ενθάρρυνση, την εκλογίκευση, την έκφραση. Για να το δούμε μεταφορικά, στα συναισθηματικά προβλήματα, η ευφυΐα δεν είναι ασπίδα, αλλά ένα όπλο. Και αυτό θα το δούμε αργότερα όταν μιλήσουμε για το τί συμβαίνει στην περίπτωση των υπερευφυών ατόμων.
Στο επόμενο σχετικό ποστ θα δούμε τη θεωρία του Sternberg που φαίνεται να επιχειρεί να συνδέσει αυτές τις έννοιες με έναν τρόπο πολύ πιο πρακτικό και εφαρμόσιμο.
Σχόλια