Πριν ολοκληρωθεί το 6ο και τελευταίο μέρος του θέματος που αναπτύξαμε τελευταία, λίγα ακόμα στοιχεία για τη σχέση ψυχικής ασθένειας και υψηλότατης διανόησης και δημιουργικότητας- αντιγράφω από άρθρο που αναφέρει σημαντικότατα ερευνητικά δεδομένα από το 2003: Οι ψυχολόγοι των πανεπιστημίων του Χάρβαρντ και του Τορόντο καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα δημιουργικά άτομα έχουν χαμηλή «λανθάνουσα αναστολή» (latent inhibition) -την ιδιότητα των ζώων να αγνοούν ασυνείδητα τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα για τα οποία η πείρα έχει δείξει ότι δεν σχετίζονται με τις ανάγκες του.
Τα άτομα με χαμηλή λανθάνουσα αναστολή λαμβάνουν υπόψη ερεθίσματα χωρίς χρηστική αξία, τα οποία δεν γίνονται συνειδητά αντιληπτά από άλλους ανθρώπους. «Το μέσο άτομο κατατάσσει ένα αντικείμενο και στη συνέχεια το ξεχνά, παρόλο που το αντικείμενο αυτό είναι πολύ πιο περίπλοκο και ενδιαφέρον από ό,τι νομίζει» εξηγεί σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου του Τορόντο ο καθηγητής ψυχολογίας Τζόρνταν Πίτερσον. «Το δημιουργικό άτομο, αντίθετα, είναι πάντα ανοικτό σε νέες πιθανότητες» συνεχίζει.
Η ομάδα του Πίτερσον κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό υποβάλλοντας φοιτητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σε ψυχολογικά τεστ για τη μέτρηση της λανθάνουσας αναστολής. Διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές κάτω των 21 ετών που είχαν διακριθεί σε δημιουργικές ασχολίες είχαν επταπλάσια πιθανότητα να έχουν χαμηλές επιδόσεις στο τεστ.
Παλαιότερες μελέτες είχαν συνδέσει τη χαμηλή λανθάνουσα αναστολή με τάση για ψυχώσεις, όπως η σχιζοφρένεια. Πολλές φορές, στα αρχικά στάδια της ψύχωσης οι αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου απενεργοποιούν εντελώς αυτή τη λειτουργία, με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει αισθήματα βαθιάς ενόρασης ή θρησκευτικές εμπειρίες.
«Οι επιστήμονες αναρωτιώνται εδώ και πολύ καιρό γιατί η τρέλα και η δημιουργικότητα φαίνονται να σχετίζονται» σχολιάζει η συνεργάτις του Πίτερσον Δρ Σάλι Κάρσον. «Φαίνεται πιθανό ότι τα χαμηλά επίπεδα λανθάνουσας μνήμης και η εξαιρετική ευελιξία στη σκέψη ίσως προδιαθέτουν για ψυχικές ασθένειες κάτω από ορισμένες συνθήκες και για δημιουργικές επιτυχίες υπό άλλες» εξηγεί.
Οι ερευνητές προτείνουν μάλιστα τη θεωρία ότι η χαμηλή λανθάνουσα αναστολή αυξάνει τη δημιουργικότητα μόνο όταν συνδυάζεται με υψηλή ευφυία και ισχυρή εργασιακή μνήμη (η ικανότητα να θυμόμαστε πολλά πράγματα ταυτόχρονα έστω και για λίγο χρόνο, όπως οι σερβιτόροι).
«Φαίνεται ότι όχι μόνο εντοπίσαμε μία από τις βιολογικές βάσεις της δημιουργικότητας, αλλά προχωρήσαμε ένα βήμα προς την επίλυση ενός πανάρχαιου μυστηρίου: τη σχέση ανάμεσα στην ιδιοφυΐα, την τρέλα και τις πύλες της αντίληψης» υποστηρίζει ο Πίτερσον.
Η έρευνά του δημοσιεύεται στο Journal of Personality and Social Psychology.
----------------------------------------------------------------------------------Έτσι λοιπόν κλείνουμε τον θεωρητικό κύκλο πληροφοριών που μας βοηθούν να προχωρήσουμε σε κάποιες επιλογικές σκέψεις.
Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχουν κάποια πρώτα στοιχεία που μας υποψιάζουν για το ότι τα πολύ ευφυή-δημιουργικά άτομα ίσως να έχουν κάποιες περισσότερες τάσεις από τον υπόλοιπο πληθυσμό για ορισμένα ψυχικά νοσήματα. Αυτό εξηγεί πολλές περιπτώσεις δημιουργικών ανθρώπων στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ποια λοιπόν είναι τα γενικά μας συμπεράσματα από αυτήν την τελευταία σειρά ποστ; Είναι βέβαια πολύ δύσκολο να διεξαχθούν συμπεράσματα, καθώς έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε σχετικά με αυτό το τεράστιο πεδίο. Επιχειρήθηκε να αναλυθεί από τη σκοπιά της ψυχολογίας το "μακάριοι οι πτωχοί το πνεύματι" (φυσικά χωρίς το δεύτερο σκέλος της πρότασης, που αφορά άλλα πεδία) και επιχειρήσαμε επίσης να δούμε το τί γίνεται στην περίπτωση των πλουσίων τω πνεύματι!
Έτσι λοιπόν, φτάνουμε στις εξής σκέψεις:
- πτωχοί τω πνεύματι είναι οι συνειδητά απροβλημάτιστοι ή οι άνθρωποι με εγγενώς χαμηλές νοητικές δυνατότητες; μπορούμε να πούμε ότι κάποιος που επιλέγει την άγνοια και τη χαμηλή νοητική δραστηριότητα είναι και ευτυχισμένος; [η δική μου προσωπική άποψη είναι ότι αυτή η επίπλαστη ευτυχία δεν είναι απόλυτη, καθώς δεν είναι αυθεντική αλλά απατηλή και επιφανειακή]
- όταν μιλάμε για ευτυχία, τί εννοούμε; Γιατί αν τα πολύ ευφυή και ευαίσθητα άτομα έχουν υψηλότερη αντίληψη των πραγμάτων, θα αγγίζουν μεν και τα δυσάρεστα συναισθήματα σε μεγαλύτερη ένταση και βάθος, το ίδιο όμως θα γίνεται και με τα ευχάριστα συναισθήματα.
- ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τελευταίου είναι η αίσθηση της αυτοπραγμάτωσης που νιώθει ένα δημιουργικό άτομο, όταν κατακτά μια ιδέα, όταν συλλαμβάνει μια θεωρία, όταν παράγει ένα έργο τέχνης, όταν συνθέτει κάτι πρωτότυπο. Τα άτομα αυτά περιγράφουν την αίσθηση της ολοκλήρωσης αυτής ως κάτι που υπερβαίνει την απλή ευτυχία. Άρα ίσως τα άτομα αυτά να υστερούν στην απόλαυση απλών πραγματων, αλλά ίσως και να βιώνουν την ευτυχία σε ανώτερα επίπεδα.
- η επιτυχία είναι άλλη μια πολύ υποκειμενική έννοια. Φαίνεται ότι για την επίτευξη στόχων πάντως δεν αρκεί μόνο η ευφυία: χρειάζεται και κατάλληλη υποστήριξη από το περιβάλλον, εσωτερικά κίνητρα και ενθάρρυνση, δημιουργική σκέψη, φαντασία, επιμονή στους στόχους και φυσικά και ο παράγοντας της τύχης (π.χ. συγκυρίες) και άλλοι πολλοί παράγοντες.
- ας καταλήξουμε λοιπόν στο ότι η ευτυχία είναι δικαίωμα όλων ανεξαρτήτως νοημοσύνης- και ότι πρέπει να την αναγνωρίζουμε συνειδητά και όχι ιδεατά, και ότι η επιτυχία είναι κάτι το οποίο δεν έρχεται αυτόματα στους ευφυείς ή τους δημιουργικούς ανθρώπους, αλλά είναι αποτέλεσμα συνύπαρξης πολλών παραγόντων αλλά και (όπως είπε ο ιδρυτής της Honda) Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΕΙΝΑΙ 99% ΑΠΟΤΥΧΙΑ!
Σχόλια