Είναι λίγο δύσκολο να μεταφραστεί η λέξη mindfulness στα ελληνικά. Πρόκειται για μια έννοια που είναι συνυφασμένη με τεχνικές όπως είναι ο διαλογισμός αλλά και με ανατολικές φιλοσοφίες ή και θρησκείες (όπως ο βουδισμός). Στην ψυχολογία δεν αφορά αυτό που λέμε "εδώ και τώρα" της ψυχοθεραπείας (έμφαση στο τι διαδραματίζεται στη συνεδρία με σκοπό να αποκαλυφθούν σημαντικές πτυχές του θεραπευόμενου για να βοηθηθεί η θεραπευτική διαδικασία) αλλά κάτι άλλο. Αφορά την αναγνώριση ότι πολλές πράξεις και λειτουργίες μας δεν τις κάνουμε συνειδητά αλλά μηχανικά, και τη μεγάλη σημασία που έχει το να βιώνουμε όσο πιο συνειδητά γίνεται το καθετί (συναισθήματα, σκέψεις, εμπειρίες, κτλ). Μια ελληνική λέξη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι ίσως η ενσυνειδητότητα. Σημαίνει την αυτοσυγκέντρωση, τη συγκέντρωση της προσοχής σε κάτι, την περισυλλογή του νου. Το να μπορεί κάποιος να συγκεντρώνεται σε ό,τι βιώνει στο παρόν, να το κάνει συνειδητά.Η έννοια αυτή αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 70 σε ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης του άγχους για ασθενείς με χρόνια νοσήματα. Η έμπνευση προήλθε από την ενσυνειδητότητα ως ένα από τα βήματα προς το διαφωτισμό και τη νιρβάνα, όπως ορίζεται από τον βουδισμό. Στη συνέχεια αρκετές έρευνες έχουν προσπαθήσει να μελετήσουν την έννοια αυτή απαλλαγμένη από το θρησκευτικό στοιχείο, κρατώντας το ως μια γνωστική διαδικασία και ψυχική κατάσταση. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που η ψυχολογία ασχολείται με κάτι τέτοιο- η θεωρία gestalt έχει αναφερθεί στην "επίγνωση" περιγράφοντας παρόμοιες έννοιες.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ενσυνειδητότητα. Έχουν κατασκευαστεί κλίμακες και έχουν γίνει έρευνες για την αποτελεσματικότητά της για την καταπολέμηση του άγχους, της κατάθλιψης, των διαταραχών πρόσληψης τροφής, τη διαχείριση του πόνου, τις εξαρτήσεις.
Ας σκεφτούμε κάποια παραδείγματα λοιπόν:
- τρώμε μηχανικά και βιαστικά ή βιώνουμε την εμπειρία της κατανάλωσης της τροφής (γεύση, υφή, απόλαυση, ικανοποίηση κορεσμού) με προσοχή;
-μπορούμε να περιγράψουμε ανά πάσα στιγμή τα συναισθήματα που νιώθουμε ή είμαστε αποπροσανατολισμένοι συναισθηματικά;
-είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τις ανάγκες του σώματός μας (νύστα, πείνα-κορεσμός, ορμές, κόπωση, ενεργητικότητα, κτλ) ή τις παραβλέπουμε, ζορίζοντας τον εαυτό μας και παραμελώντας τις φυσικές μας ανάγκες;
-μπορούμε να συγκεντρωθούμε νοητικά και να συγκεντρωθούμε σε απλά πράγματα (όπως την αναπνοή μας) ή νιώθουμε ότι μας κατακλύζουν σκέψεις της καθημερινότητάς μας;
Στο επόμενο ποστ θα μεταφράσω ένα ωραίο άρθρο που κάνει σαφές το πώς μπορούμε να ζήσουμε πιο συνειδητά.
Κ.Ε.
Σχόλια