"Διάλεξε: φάλαινα ή γοργόνα;"

Σε αυτό το ποστ μεταφράζω και σχολιάζω μια ιστορία που διάβασα τυχαία σε μια ιστοσελίδα.

Μια γυναίκα περπατά πηγαίνοντας στο γυμναστήριό της και βλέπει σε μια αφίσα τη φωτογραφία μιας πολύ αδύνατης γυναίκας με τη λεζάντα "τι θέλεις να είσαι αυτό το καλοκαίρι, γοργόνα ή φάλαινα;"

Και η γυναίκα απάντησε: 

"Αγαπητέ κόσμε, οι φάλαινες πάντα έχουν γύρω τους φίλους (δελφίνια, φώκιες, περίεργους ανθρώπους), είναι σεξουαλικά ενεργές και μεγαλώνουν τα παιδιά τους με πολλή τρυφερότητα. Διασκεδάζουν σαν τρελές με τα δελφίνια και τρώνε πολλές γαρίδες. Κολυμπάνε όλη τη μέρα και ταξιδεύουν σε φανταστικά μέρη όπως στην Παταγονία ή τους κοραλλώδεις υφάλους της Πολυνησίας. Τραγουδάνε εξαιρετικά καλά και μάλιστα μερικές φορές οι άνθρωποι βάζουν τις φωνές τους σε cd. Είναι εντυπωσιακά πλάσματα που όλοι αγαπάνε, υπερασπίζονται και θαυμάζουν.

Οι γοργόνες δεν υπάρχουν. Αλλά και αν υπήρχαν, θα έτρεχαν όλες σε ψυχολόγους γιατί θα είχαν προβλήματα διπλής προσωπικότητας: είμαι γυναίκα ή ψάρι; Δε θα μπορούσαν να κάνουν σεξ, ούτε να γεννήσουν παιδιά. Ναι θα ήταν κούκλες, αλλά μόνες και στενοχωρημέες. Στο κάτω κάτω, ποιος θέλει μια γυναίκα που μυρίζει σαν ψάρι; Αν ήταν να διαλέξω λοιπόν, θα προτιμούσα να είμαι φάλαινα".

Φάλαινα ή γοργόνα. Γιατί πρέπει να ισχύει το ένα ή το άλλο; Το να υπάρχει διπολισμός δεν είναι κάτι καινούριο για την ανθρώπινη σκέψη. Είναι πολύ πιο εύκολο για έναν άνθρωπο να κατανοήσει έννοιες που έχουν δύο πόλους (καλό/ κακό, όμορφο/άσχημο, λεπτό/χοντρό). Πρόκειται για γνωσιακά σχήματα τα οποία είναι πιο εύληπτα από το να προσπαθήσει να καταλάβει κάποιος την πολυπλοκότητα και την τεράστια ποικιλία του ανθρώπινου είδους. Είναι πιο εύκολο να πούμε ότι κάτι είναι καλό ή κακό, από το να προσπαθήσουμε να το εντάξουμε σε κάποια από τις εκατομμύρια ενδιάμεσες καταστάσεις. Για να χρησιμοποιήσω και έναν δημοφιλή συμβολισμό, είναι πιο εύκολο να πούμε ότι κάτι είναι ή μαύρο ή άσπρο, από το να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε σε ποια από τις τόσο πολλές και δυσδιάκριτες αποχρώσεις του γκρι ανήκει.

Για να δούμε λίγο την ιστορία. Σίγουρα η παχυσαρκία δεν είναι καλύτερη επιλογή από το να είναι κανείς αδύνατος. Ωστόσο, όταν το ιδανικό σώμα προβάλλεται ως υπερβολικά και αφύσικα αδύνατο, προσβάλλοντας μάλιστα βάναυσα (αν και τα συγκεκριμένα ζώα είναι συμπαθή σε όλους, ο χαρακτηρισμός "φάλαινα" δε χρησιμοποιείται ποτέ κολακευτικά) οτιδήποτε ξεφεύγει από ένα αυστηρό πρότυπο, αυτό έχουμε διαπιστώσει πια ότι είναι επικίνδυνο. Δημιουργεί αντιδραστικές απαντήσεις που υπερασπίζονται το άλλο άκρο, τον άλλο πόλο.

Η γοργόνα σίγουρα δεν είναι άνθρωπος. Η γοργόνα είναι ένα μυθικό πλάσμα που υπάρχει μόνο στη φαντασία, κάτι άπιαστο και αδύνατο (!) να υπάρξει.  Και δεν πρόκειται ποτέ να γίνουμε έτσι, εκτός αν μας φωτογραφίσουν και επεξεργαστούν τη φωτογραφία μας με τα γνωστά προγράμματα. Όπως γίνεται με τις εικόνες τελειότητας που μας βομβαρδίζουν τη συνειδητή και υποσυνείδητη σκέψη καθημερινά τα εξώφυλλα, η τηλεόραση, οι αφίσες, οι διαφημίσεις. Ψεύτικες εικόνες, αφύσικες, άπιαστες. Μυθική τελειότητα.

Ούτε η φάλαινα είναι όμως άνθρωπος. Η παχυσαρκία είναι μια επικίνδυνη νοσηρή κατάσταση του σώματος που θα οδηγήσει σε πολλά προβλήματα υγείας. Και τις περισσότερες φορές αποτελεί το αποτέλεσμα ανθυγιεινών πρακτικών διατροφής και έλλειψης άσκησης, που υποδηλώνουν συναισθηματικές δυσκολίες.

Στην παραπάνω ιστορία θα υποθέσω ότι η φάλαινα επιλέγεται συμβολικά, για να απενοχοποιήσει τις ατέλειες, όχι για να νομιμοποιήσει την παχυσαρκία, όπως γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις. 

Γιατί λοιπόν θα πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο απίθανα πρότυπα; Γιατί θα πρέπει να εξαναγκάσουμε το σώμα μας να στραφεί καταναγκαστικά στη συμμόρφωση σε ακραία παραδείγματα, τη στιγμή που είναι από τη φύση του εφοδιασμένο να γνωρίζει τις πραγματικές του διατροφικές και κινητικές ανάγκες;