To fat shaming είναι λίγο δύσκολο να μεταφραστεί με λίγες λέξεις: αφορά τη διαπόμπευση και την πρόκληση συναισθημάτων ντροπής εξαιτίας περιττών κιλών στο σωματικό βάρος. Πρόκειται για μια αυξανόμενη τάση που απορρέει από τη δημιουργία απίθανα τέλειων προτύπων εξωτερικής εμφάνισης και από την "ποινικοποίηση" του πάχους.
Το μεγάλο παράδοξο είναι ότι και τα τρια φαινόμενα (παχυσαρκία, δημιουργία προτύπων τελειότητας στην εξωτερική εμφάνιση και πρόκληση ντροπής πάχους) συμβαίνουν ταυτόχρονα. Στις ΗΠΑ μάλιστα τα φαινόμενα αυτά συνυπάρχουν και τρέφουν το ένα το άλλο με τη βοήθεια των ΜΜΕ. Η μεγάλη αντίφαση είναι ότι πρόκειται για μια χώρα που όχι απλώς επιτρέπει τη μεγάλη σωματική μάζα, αλλά καταναλωτικά την επιβάλλει (π.χ. με την ενίσχυση της υπερκατανάλωσης, τη διάθεση υπεργευστικών εθιστικών υπερτροφίμων, την κουλτούρα του έτοιμου φαγητού και τη μεγάλη διαθεσιμότητα υπερμεγεθων ρούχων).
Τους τελευταίους μήνες λοιπόν στις ΗΠΑ έχει ξεσπάσει ένα μεγάλο debate σχετικά με το αν θα πρέπει η κοινωνία να ξεχωρίζει τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα ως ανθρώπους με ειδικά προβλήματα για τα οποία θα πρέπει να ληφθεί ειδική και επείγουσα δράση. Με αφορμή διαφημιστικές εκστρατείες στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν πραγματικές ασπρόμαυρες εικόνες παχύσαρκων παιδιών με θλιμμένο ύφος και προειδοποιητικά μηνύματα για τους κινδύνους της παχυσαρκίας, οι αντιδράσεις ήταν οξείες. Ακόμα και άτομα με ιδιαίτερο φανατισμό κατά της παχυσαρκίας συμφώνησαν ότι τέτοιου είδους εκστρατείες είναι υπερβολικές και απάνθρωπες.
Η πρόκληση ντροπής για χαρακτηριστικά του σώματος είναι ένας υπότυπος του εκφοβισμού (bullying). Μάλιστα το "ξεμπρόστιασμα" αυτό επικροτείται από την πανίσχυρη κουλτούρα των ΜΜΕ, τα οποία δημιουργούν πρότυπα τελειότητας της εξωτερικής εμφάνισης και δαιμονοποιούν οτιδήποτε ξεφεύγει από αυτά τα πρότυπα. Για τη γυναίκα, για παράδειγμα, επιβάλλεται να έχει υπερβολικά λεπτό σώμα, τέλεια επιδερμίδα, πάλλευκα και ολόισια δόντια, ανοιχτόχρωμη αλλά ελαφρά μαυρισμένη επιδερμίδα, μεγάλο ύψος, μεγάλο στήθος και θηλυκό μοδάτο ντύσιμο. Οι πόροι, φακίδες, ραγάδες, ρυτίδες, ουλές, κοκκινίλες, και οι διαστάσεις και τα χρώματα που ξεφεύγουν από το πρότυπο- τύπου κούκλας barbie επισημαίνονται διαρκώς από τα περιοδικά, την τηλεόραση, τις διαφημίσεις, ως χαρακτηριστικά που επειγόντως μια γυναίκα πρέπει να πασχίσει να εξουδετερώσει τάχιστα.
Σε ό,τι αφορά την πρόκληση ντροπής για τα περιττά κιλά, η αμερικανίδα Lesley εξηγεί ότι:
"η πρόκληση ντροπής του πάχους είναι μια ειδική κατηγορία της πρόκλησης σωματικής ντροπής. Δεν είναι το μόνο είδος, αλλά είναι από τα πιο συνηθισμένα. Πολύς κόσμος πιστεύει ότι το να προκαλέσεις ντροπή σε κάποιον για το βάρος του είναι εντελώς αποδεκτό. Ακόμα περισσότερο, πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για κάτι καλό, γιατί η ντροπή γίνεται ενθάρρυνση, και τότε ίσως αυτοί οι παλιόχοντροι θα σταματήσουν να είναι τόσο χοντροί. Όμως δεν είναι έτσι: η ντροπή δεν είναι καταλύτης για αλλαγή- ίσα ίσα είναι "παραλύτης". Όλοι όσοι έχουν βιώσει ακραία προσωπική ντροπή το γνωρίζουν αυτό. Η ντροπή δε σε κάνει δυνατότερο, ούτε σε βοηθά να αναπτυχθείς ως άτομο, ούτε να γίνεις πιο υγιής, ούτε να είσαι πιο λογικός. Σε ακινητοποιεί σε ένα σημείο.Είναι δύσκολο να ορίσεις τι είναι πρόκληση ντροπής του πάχους, παρόλο που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο ως έννοια. Όπως και στα περισσότερα είδη κοινωνικού στίγματος, η εμπειρίες ποικίλλουν δραματικά από το ένα άτομο στο άλλο."
Στη συνέχεια η Lesley παραθέτει δικές της εμπειρίες και περιστατικά που εξηγούν τι σημαίνει πρόκληση ντροπής του πάχους. Εν ολίγοις (μεταφράζω ελεύθερα και επιγραμματικά τα περιστατικά):
- μια κυρία στο σούπερ μάρκετ τη συμβουλεύει να πάρει άπαχο γάλα και υποκατάστατο βούτυρου.
- ένας κύριος στο γυμναστήριο την επιβραβεύει επιδεικτικά που γυμνάζεται, με τρόπο που εννοεί "τι κάνει μια παχύσαρκη σε ένα γυμναστήριο; πασχίζει να χάσει το βάρος της- ας την επιβραβεύσω την καημένη"
- ο γιατρός δε δίνει ευκαιρία στην Lesley να εξηγήσει ότι αθλείται κανονικά, είναι χορτοφάγος και έχει άριστες μετρήσεις αίματος, και αμέσως την επιπλήττει και τη συμβουλεύει να χάσει βάρος γιατί είναι ένα βήμα πριν τον διαβήτη
- μια ομάδα νεαρών σε ένα κλαμπ την κοροϊδεύουν επειδή χορεύει, υπονοώντας ότι ο χορός γίνεται μόνο για να τραβήξεις την προσοχή των αντρών, κάτι που επιτρέπεται μόνο σε λεπτές γυναίκες
- μια ομάδα νεαρών κοριτσιών γελούν κοροϊδευτικά και μιλούν άσχημα επειδή ο άνεμος σήκωσε λίγο την φούστα της και αποκάλυψε τα μπούτια της.
(συνεχίζεται)
εικόνα: strongforlife.org
Σχόλια