Μεγαλορεξία (bigorexia)-σύνδρομο Άδωνη

Η ψυχολογία ως επιστήμη δεν έχει ως πρωταρχικό στόχο να ανακαλύπτει νέες διαταραχές, ούτε να απομονώνει στοιχεία της συμπεριφοράς και να τα βαφτίζει ως μη φυσιολογικά, με απώτερους σκοπούς. Ωστόσο χρέος της επιστήμης αυτής είναι να παρατηρεί και να ερμηνεύει φαινόμενα με τρόπο επιστημονικό και διεξοδικό, για να μπορέσει μετά να προαγάγει λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης. 

Ένα θέμα που θα αναλύσουμε σήμερα αφορά μια άλλη μορφή υπερβολικής ενασχόλησης με το σώμα. Όπως έχουμε δει, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία) χαρακτηρίζονται από ακραίες διατροφικές συμπεριφορές και/ ή έντονη εμμονή με την εξωτερική εμφάνιση (δεν έχουν όλες ως στόχο την εξωτερικη εμφάνιση- κάποιες έχουν ως χαρακτηριστικό την εμμονή με την υγιεινή διατροφή). Σε όλο το φάσμα τους παρατηρείται το στοιχείο του καταναγκασμού: το να μην μπορεί το άτομο να χαλαρώσει ως προς μια πτυχή της ζωής του και να νιώθει εξαναγκασμένο είτε να φάει πολύ, είτε να κάνει εμετό, είτε να μη φάει καθόλου, είτε να κοιτάζεται διαρκώς σε ό,τι καθρέφτη κτλ. βρει. 

Μια παρεμφερής διαταραχή που έχουμε δει στο παρελθόν σε αυτό το μπλογκ είναι και η δυσμορφοφοβία. Η παθολογική εμμονή με κάποιο υπαρκτό ή όχι χαρακτηριστικό στην εξωτερική εμφάνιση και η διαρκής ενασχόληση με αυτό.

Μια κατάσταση που μπορεί να συνδυάσει πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και δεν έχει μελετηθεί αρκετά. Πρόκειται για την μεγαλορεξία (bigorexia), ή αντίστροφη ανορεξία ή μυική δυσμορφοφοβία. Αφορά κυρίως άντρες, οι οποίοι θεωρούν ότι οι μύες τους ποτέ δεν είναι αρκετά μεγάλοι, με αποτέλεσμα να προσπαθούν διαρκώς (μέσω υπερβολικής άσκησης και ακραίας διατροφής) να αυξήσουν τη μυική τους μάζα. Συχνά μάλιστα καταναλώνουν αμφίβολα συμπληρώματα διατροφής, νιώθουν έντονο και παράλογο φόβο (φοβία) αν παραλείψουν την προπόνηση ή αν δεν καταναλώσουν αρκετές πρωτεΐνες, ότι θα ατονήσει το μυικό τους σύστημα και θα συρρικνωθούν.

Δε θα πρέπει να βιαστούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι όποιος ασχολείται με τη γυμναστική και το χτίσιμο μυών πάσχει από κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, το body building είναι ένα άθλημα που, όπως όλα τα άλλα αθλήματα, φτάνει το σώμα στο μέγιστο των δυνατοτήτων του (απλώς η επίδοση σε αυτό το άθλημα είναι η σωματική διάπλαση, που είναι οπτικά εμφανής και ταυτισμένη συχνά στο μυαλό των ανθρώπων με χαρακτηριστικά όπως είναι ο ναρκισσισμός ή η επιθετικότητα- γι'αυτό και για πολλούς ενοχλητική). Δεν είναι σωστό να ταυτίζουμε το άθλημα αυτό με τη μεγαλορεξία. Σε όλα τα αθλήματα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια παθολογική διάσταση από ένα σημείο και έπειτα. Μάλιστα, αν το γενικεύσουμε, σε όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου μπορεί να εμφανιστεί εμμονή με τη μέγιστη επίδοση. Πότε όμως το πράγμα παίρνει παθολογικές διαστάσεις; Αν παρατηρούνται  έντονα χαρακτηριστικά καταναγκασμού, ιδεοληψίας, στρεβλών ιδεών, εμμονής ή και ναρκισσισμού, μπορεί να έχουμε ως αποτέλεσμα δυσμενείς επιπτώσεις στην οικογενειακή, προσωπική, κοινωνική ή και επαγγελματική ζωή ενός ατόμου. Αυτή είναι η διαχωριστική γραμμή- όταν αρχίσουν να εμφανίζονται επιπτώσεις στην υπόλοιπη ζωή εξαιτίας μιας δραστηριότητας.

Ο Pope είναι ο συγγραφέας του βιβλίου "το σύνδρομο του Άδωνη" και πρωτοπόρος εισηγητής της έννοιας της μεγαλορεξίας, της παθολογικής εμμονής και ανικανοποίητης δυσαρέσκειας με τη μυική μάζα του σώματος. Ο λόγος που ονομάστηκε και αντίστροφη ανορεξία είναι γιατί, όπως στην ανορεξία, παρατηρούμε τα εξής χαρακτηριστικά: 

• υπερβολική ενασχόληση με το μέγεθος του σώματος (συχνό μέτρημα και/ή ζύγισμα, νοερά ή με χρήση μεζούρας ή ζυγαριάς)
• υπερβολική ενασχόληση με την εικόνα του σώματος (έλεγχος της αντανάκλασης του σώματος σε καθρέφτες, τζαμαρίες κτλ.)
• μη ικανοποίηση με την εικόνα σώματος και διαρκής επιθυμία για βελτίωσή του
• τελειοθηρία και υπερβολική αυστηρότητα με τον εαυτό
• υπερβολικό έλεγχο της διατροφής σε επικίνδυνο για την υγεία βαθμό
• αυτοκαταστροφικές τάσεις, κατάθλιψη, κυκλοθυμισμός
• επιρροή από πρότυπα για την εξωτερική εμφάνιση που επιτάσσουν οι βιομηχανίες της μόδας, της διαφήμισης, του κινηματογράφου, των ΜΜΕ.

Σε ακραίες περιπτώσεις στη μεγαλορεξία το άτομο φτάνει σε ακραίες και αμφίβολες για την υγεία συμπεριφορές, όπως χρήση αναβολικών ή αυξητικών ουσιών (π.χ. synthol). Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντικές καθώς το μεγαλορεξικό άτομο είναι δυστυχισμένο, δεν του αρέσει ο εαυτός του και καταλήγει να παραμελεί άλλους τομείς της ζωής του εξαιτίας αυτής της εμμονής. Ουσιαστικά πρόκειται για μια συμπεριφορά η οποία προσφέρει έντονη ενασχόληση με κάτι, δημιουργώντας μια προσπάθεια διαχείρισης ή παράκαμψη της σκέψης από άλλα προβλήματα που απασχολούν το άτομο. Στόχος λοιπόν της αντιμετώπισης από ψυχολογικής άποψης είναι να αντιμετωπιστούν αυτά τα άλλα θέματα, να μάθει το άτομο να φροντίζει με υγιή τρόπο τον εαυτό του και να γίνει αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης και αυτοεικόνας του.


Μπορείτε να δείτε σχετικά αυτό το (αγγλόφωνο) βίντεο:

image: http://itsthecrew.com/wp-content/uploads/2011/06/Bigorexia.jpg