Η ικανότητά μας να ξεχωρίσουμε μια συζήτηση από μια άλλη αποτυπώνεται σε μια κλασσική έρευνα που έγινε στο Imperial College London από τον Colin Cherry το 1953. Ο Cherry χρησιμοποίησε μια απλή μεθοδο όπου παίζονταν δύο διαφορετικά μηνύματα ταυτόχρονα, κάτω από διαφορετικές κάθε φορά συνθήκες. Έτσι ανακάλυψε πόσο ικανός είναι ο άνθρωπος στο να φιλτράρει αυτό που προσλαμβάνει μέσα από την ακοή του.
Στο πρώτο μέρος των πειραμάτων, έπαιζαν δύο διαφορετικά μηνύματα αλλά με την ίδια φωνή και στα δύο αυτιά, μέσα από ακουστικά. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να προσπαθήσουν να επικεντρώσουν σε ένα από τα δύο μηνύματα που άκουγαν επαναλαμβάνοντάς το με τη φωνή τους και έπειτα καταγράφοντάς το. Επίσης, ζητήθηκε να κλείσουν τα μάτια τους και να συγκεντρωθούν έντονα. Όταν το έκαναν αυτό, μπορούσαν με προσπάθεια βέβαια, να διαχωρίσουν τα ίδια μηνύματα, αφού τα είχαν ακούσει όμως αρκετές φορές.
Στο δεύτερο γύρο των πειραμάτων, δινόταν διαφορετικό μήνυμα για το κάθε αυτί, ένα στο δεξί κι ένα στο αριστερό, πάλι από την ίδια φωνή: σε αυτήν την περίπτωση, με πολύ μεγαλύτερη ευκολία αντιλαμβάνονταν τα διαφορετικά μηνύματα. Οι συμμετέχοντες δε χρειάζονταν να κλείσουν τα μάτια τους και μάλιστα μπορούσαν να στρέψουν την προσοχή τους από το ένα μήνυμα στο άλλο με ευκολία.
Σε μια μάζωξη με ανθρώπους, όπως είναι ένα πάρτυ, προσλαμβάνουμε ακούσματα από διαφορετικές κατευθύνσεις και χρειαζόμαστε να απορρίψουμε διάφορα μηνύματα για να επικεντρώσουμε σε αυτό που μας ενδιαφέρει να ακούσουμε. Αν και είμαστε πολύ καλοί στο να συντονιζόμαστε σε μια συζήτηση μόνο, δεν μπορούμε να συγκρατήσουμε λεπτομέρειες από τις συζητήσεις που θα απορρίψουμε.
Οι συμμετέχοντες τουCherry φάνηκε να συγκρατούν ελάχιστες πληροφορίες από το αυτί που απέρριψαν και μάλιστα δεν μπορούσαν να αντιληφθούν ακόμα και σημαντικές αλλαγές στο μήνυμα που επέλεγαν να μην προσέξουν. Όταν ρωτήθηκαν μετά, είπαν ότι:
- δεν μπορούσαν να εντοπίσουν ούτε καν μια φράση από το απορριφθέν μήνυμα
- δεν ήταν σίγουροι καν ότι το απορριφθέν μήνυμα ήταν στην αγγλική γλώσσα
- δεν πρόσεξαν καν όταν άλλαξε και μεταδιδόταν πλέον στα γερμανικά
- οι περισσότεροι δεν πρόσεξαν όταν κάποια στιγμή το απορριφθέν μήνυμα άχισε να παίζει ανάποδα (μερικοί μόνοπρόσεξαν ότι ακουγόταν κάπως παράξενα).
Μόνο σε δύο περιπτώσεις παρατηρήθηκε ότι οι συμμετέχοντες πρόσεξαν αλλαγή στο απορριφθέν μήνυμα: όταν ο λόγος συγκρινόταν με έναν τόνο, και όταν η φωνή γινόταν από αρσενική σε θηλυκή.
---------------------------
Γενικά, είναι για πολλούς δύσκολο να έχουν δεξιότητες επιλεκτικής ακρόασης [ η επιλεκτική ακρόαση αναφέρεται είτε στο να ξεχωρίσουμε ποιον ήχο θα προσέξουμε είτε το φαινόμενο να ακούμε μόνο αυτά που μας συμφέρει να ακούμε, ανάλογα με τις επιδιώξεις ή τις απόψεις μας- εδώ αναφερόμαστε στην πρώτη προσέγγιση]. Συχνά η προσοχή μας αποσπάται από τους ήχους ή τα μηνύματα που προσλαμβάνουμε από το ηχητικό υπόβαθρο, με αποτέλεσμα το να χρειάζεται να ζητήσουμε από το συνομιλητή μας να επαναλάβει αυτό που μας είπε. Συμβαίνει δηλαδή το ίδιο φαινόμενο που παρατηρείται και με την αίσθηση της όρασης, δηλαδή ο διαχωρισμός φιγούρας-φόντου (figure/ground).
Για παράδειγμα, την παρακάτω εικόνα μπορεί κάποιος να την αντιληφθεί (πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές 'αντιληπτικές πλάνες') είτε ως βάζο είτε ως δύο πρόσωπα:
Ή στην παρακάτω εικόνα, το ίδιο σχήμα μπορεί να γίνει αντιληπτό είτε ως σαξοφωνίστας-καρτούν είτε ως γυναικείο πρόσωπο, ανάλογα με το τί θα επιλέξουμε ως μορφή και τί ως φόντο:
Έτσι και στην αίσθηση της ακοής, όταν είμαστε εκτεθειμένοι σε διάφορα ερεθίσματα, είναι δύσκολο να τα αντιλαμβανόμαστε και να τα επεξεργαζόμαστε ταυτόχρονα όλα- θα πρέπει κάπου να εστιάσουμε την προσοχή μας. Οπωσδήποτε υπάρχουν περιστάσεις αλλά και επαγγέλματα, όπου οι δεξιότητες προσεκτικής ακρόασης και η απομόνωση του ακούσματος από άλλους ήχους αλλά και σκέψεις είναι ζωτικής σημασίας, όπως φαίνεται από την παρακάτω γελοιογραφία!
Σχόλια