Οι κανόνες της ομάδας μπορεί να σκοτώσουν τη δημιουργικότητα;Η δημιουργικότητα είναι μια έννοια που έχει συνδεθεί με την καινοτομία, που συχνά φέρνει πλούτο, φήμη, κύρος- πολλοί οργανισμοί (εκπαιδευτικοί, εμπορικοί, επιστημονικοί, καλλιτεχνικοί, κτλ) επιδιώκουν να δημιουργήσουν εργασιακά περιβάλλοντα που να ενισχύουν τη δημιουργικότητα των εργαζομένων τους. Ωστόσο, οι ομάδες πολύ σπάνια θα παράγουν κάτι δημιουργικό, καθώς υπάρχουν άγραφοι νόμοι στις ομάδες που περιγράφουν πώς είναι και πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται ένα άτομο σε μια ομάδα. Μάλιστα μπορεί να έχουν την ισχύ ενός γραπτού νόμου, απλώς είναι αόρατοι και υπονοούμενοι.
Μια κλασσική μελέτη (Siegel & Siegel, 1957) των άγραφων κανόνων μιας ομάδας τοποθέτησε τυχαία φοιτητές πανεπιστημίων σε είτε συντηρητικές είτε πιο προοδευτικές αδελφότητες. Όσο περνούσε ο καιρός, οι φοιτητές που έμειναν σε προοδευτικές αδελφότητες έγιναν λιγότερο συντηρητικοί καθώς οι κανόνες της ομάδας άρχισαν να διεισδύουν στη συνείδησή τους.
Η παραμικρή ενθάρρυνση προτρέπει τους ανθρώπους στη συμμόρφωση με αυτούς τους κανόνες. Σε μια άλλη έρευνα, άτομα που αναμίχθηκαν με αγνώστους ευχαρίστως συμφωνούσαν με τους άλλους σε ερώτηση σχετικά με το μήκος μιας γραμμής, παρόλο που ήταν εμφανές ότι η ομάδα έσφαλλε.
Φυσικά, οι κοινωνικοί κανόνες είναι απαραίτητοι, για να έχει ο κοινωνικός μας κόσμος μια σταθερότητα και προβλεψιμότητα, αλλά και για να ρυθμίζεται η συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους. Έτσι αποτρέπεται το χάος- χρειαζόμαστε αυτούς τους άγραφους νόμους και τις συμβάσεις της κοινωνίας, καθώς δεν καλύπτονται όλα από σαφείς και γραπτούς νόμους. Ωστόσο, αυτή η σταθερότητα και η προβλεψιμότητα που παρέχουν οι κοινωνικές νόρμες είναι εχθροί της δημιουργικότητας.
Όταν ζητηθεί από τις ομάδες να σκεφτούν δημιουργικά, συνήθως αποτυγχάνουν γιατί υπάρχουν εσωτερικευμένοι κανόνες συμμόρφωσης με την ομάδα, που δεσμεύουν τη δημιουργική σκέψη των μελών. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στη μελέτη των Adarves-Yorno et al (2006), οι οποίοι ζήτησαν από δύο ομάδες να δημιουργήσουν αφίσες και έδωσαν στην κάθε ομάδα από μια οδηγία είτε να χρησιμοποιήσουν περισσότερες λέξεις είτε περισσότερες εικόνες για την κάθε αφίσα. Όταν έκριναν η μία ομάδα τη δουλειά της άλλης, οι συμμετέχοντες εξίσωσαν τη δημιουργικότητα με το να ακολουθείται ο κανόνας της ομάδας. Η ομάδα με την αφίσα με τις περισσότερες λέξεις θεώρησε πιο δημιουργική μια αφίσα που να έχει περισσότερες λέξεις, και η ομάδα με την αφίσα με τις περισσότερες εικόνες εκτίμησε ως πιο δημιουργική μια αφίσα με περισσότερες εικόνες. Έτσι, ο κανόνας της ομάδας έγινε και ο ορισμός της δημιουργικότητας. Άρα, η δημιουργικότητα δεν ήταν η απόκλιση, αλλά η συμμόρφωση με τους κανόνες.
Ο ορισμός αυτός της δημιουργικότητας ανατράπηκε, όταν ζητήθηκε από τα άτομα να δουλέψουν με βάση την ατομικότητά τους παρά την ομαδικότητά τος. Έτσι, η δημιουργικότητα πλέον ήταν το να είσαι διαφορετικός από τους άλλους και ασύμβατος με τα υπόλοιπα μέλη μιας ομάδας, κάτι το οποίο είναι πολύ πιο συμβατό φυσικά με τον πραγματικό ορισμό της έννοιας της δημιουργικότητας.Τα συμπεράσματα από τα παραπάνω είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να αναπτυχθεί δημιουργική σκέψη και δράση μέσα σε μια ομάδα, καθώς οι κανόνες που διέπουν την ομάδα συνήθως οδηγούν στη συμμόρφωση με το ομαδικό κλίμα και στην αποσιώπηση της διαφορετικής σκέψης και της ατομικής διαφορετικότητας. Δυστυχώς οι ομάδες καταπνίγουν τη δημιουργική σκέψη, και δυστυχώς τέτοια παραδείγματα έχουμε στο εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι πολύ δύσκολο να συνδυαστεί η ομαδική εργασία με τη δημιουργικότητα και ένα από τα πράγματα που πρέπει να προσέξει ο εκπαιδευτικός είναι τί κανόνες θα δώσει σε μια ομάδα: ελεύθερης σκέψης, τόλμης, διαφορετικότητας ή συμμόρφωσης με γενικότερους κανόνες, υπερβολικής συνεργατικότητας και ατολμίας; Πόσο συμβατές έννοιες τελικά είναι η ομαδικότητα και η δημιουργικότητα;
Σχόλια