Εξάρτηση χαρακτηρίζουμε οποιαδήποτε συνήθεια από την οποία δεν μπορούμε να αποδεσμευθούμε, είτε πρόκειται για ουσία είτε για μια δραστηριότητα. Ας μην ξεχνούμε ότι και οι δραστηριότητες μπορεί να οδηγούν στην έκκριση ντοπαμίνης, μιας δηλαδή ουσίας που διευκολύνει την μεταφορά μηνυμάτων στο νευρικό μας σύστημα (π.χ. συναισθημάτων ευφορίας και απόλαυσης) και που σχετίζεται με την αναζήτηση ικανοποίησης.
Πρόκειται λοιπόν για ένα κύκλωμα ανταμοιβής: Όταν αρχίζουμε να συνδυάζουμε μια δραστηριότητα (π.χ. τζόγο, αλκοόλ, σεξ) με την έκκριση της ντοπαμίνης και τα συνεπακόλουθα ευχάριστα συναισθήματα, τότε αρχίζουμε σιγά σιγά να αποζητάμε αυτήν την δραστηριότητα, για να χαρίσουμε στον εαυτό μας τα συναισθήματα αυτά. Άρα, η επιστήμη τείνει να υποστηρίζει πλέον ότι όλες οι εξαρτήσεις έχουν ως κοινό το ότι ο εξαρτημένος ουσιαστικά είναι εξαρτημένος από την ντοπαμίνη. Γι'αυτό και τα στάδια της απεξάρτησης χαρακτηρίζονται από συναισθήματα θλίψης, ατονίας και κυκλοθυμισμού.Άλλες εξαρτήσεις είναι λιγότερο και άλλες περισσότερο κατακριτέες από την κοινωνία. Άλλες είναι λιγότερο και άλλες περισσότερο εμφανείς. Είναι όμως οποιαδήποτε κατάχρηση συνδεδεμένη με τον εθισμό; Μπορεί ένας παχύσαρκος να καταναλαλώνει υπερβολική ποσότητα τροφής, σε σημείο που να εθίζεται σε αυτό;
Οι έρευνες που διεξάγονται μας δίνουν στοιχεία που συνδέουν ακόμα και την παχυσαρκία με την έκκριση (ή μη) της ντοπαμίνης. Για παράδειγμα, έρευνες από το πανεπιστήμιο του Τέξας (πρωτεύουσα της αμερικανικής παχυσαρκίας!) μας δείχουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που, για γενετικούς λόγους έχουν λιγότερους υποδοχείς ντοπαμίνης. Έτσι, ο εγκέφαλός τους δεν ικανοποιείται με μια φυσιολογική ποσότητα φαγητού, και αναγκάζονται να αυξήσουν την ποσότητα, προκειμένου να λάβουν την ίδια ευχαρίστηση και ικανοποίηση.
Η διαδικασία της απεξάρτησης είναι δύσκολη, γιατί ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο να ξε-μάθει τη λανθασμένη φόρμουλα που ακολουθούσε για να λάβει ευχαρίστηση (π.χ. φαγητό->ευχαρίστηση) και να μάθει νέους, πιο ωφέλιμους τρόπους (π.χ. άσκηση->ευχαρίστηση). Συχνότατα βέβαια εμπλέκονται και άλλα βαθύτερα συναισθήματα ή προσωπικά βιώματα, όπως είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση, τα συναισθήματα αυτοκαταστροφής, κτλ, που κάνουν τη διαδικασία ακόμα πιο δύσκολη, ακόμα και όταν έχουμε να κάνουμε με πιο "κοινωνικά αποδεκτές" εξαρτήσεις, όπως αυτή από τη νικοτίνη. Αυτά καθιστούν δυσκολότερη την απεξάρτηση, όχι όμως ακατόρθωτη, είτε με ατομική βούληση είτε και με την επιπρόσθετη υποστήριξη από ειδικούς (ομάδες απεξάρτησης, ψυχολογική υποστήριξη, κτλ).
Σχόλια