Ο καθηγητής ψυχολογίας Schultz διδάσκει το πολύ ενδιαφέρον μάθημα της Ψυχοβιογραφίας, που μελετά τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά διάφορων φυσιογνωμιών στο διάβα της ζωής τους. Αναρρωτιέται σχετικά με τους λόγους που κάποιοιες προσωπικότητες του καλλιτεχνικού στερεώματος φάνηκε να μην αντέχουν τη διασημότητά τους και κατέρρευσαν. Μεταφράζω-προσαρμόζω από το σχετικό του άρθρο:
Βρίσκω ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της διασημότητας έιναι συναρπαρστικό θέμα. Πώς παλεύουν οι άνθρωποι με τη φήμη και τις συχνά παράλογες απαιτήσεις του να είσαι διάσημος; Το απολαμβάνουν ή το απεχθάνονται; Τι πιστεύουν για τους φαν τους; Για την περιέργεια των ΜΜΕ; Την αίσθηση ότι η ζωή τους δεν τους ανήκει; Είναι ένα δίκοπο μαχαίρι μερικές φορές. Οι καλλιτέχνες θέλουν τη φήμη, την αποζητούν, κάνουν πράγματα επίτηδες για να γίνουν διάσημοι, αλλά όταν γίνονται, δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτή τη διασημότητα αρκετά γρήγορα. Πιστεύω ότι μερικοί άνθρωποι είναι απλώς ακατάλληλοι από άποψη ταμπεραμέντου να γίνουν διάσημοι. Τα ταλέντα που έχουν αξίζουν να γίνουν γνωστά, αλλά οι προσωπικότητές τους δεν το αντέχουν. Και πιστεύω ότι αυτό συνέβη σε διάφορα επίπεδα στις περιπτώσεις των Τζων Λένον, του Έλβις Πρίσλευ, και του Κερτ Κομπέιν.
Ο Λένον είναι ίσως η πιο περίπλοκη περίπτωση. Ως επί το πλείστον φαίνεται ότι απολάμβανε τη διασημότητά του, ιδίως στα πρώτα βήματα, και ήταν αρκετά ανταγωνιστικός απέναντι στους άλλους. Διάβαζε τα περιοδικά που δημοσίευαν την εμπορικότητα των τραγουδιών τους και παρακολουθούσε τα τσαρτ. Αλλά κατά βάση ήταν ντροπαλός, νευρικός, ανασφαλής και κουβαλούσε μέσα του ψυχικά τραύματα απωλειών και εγκατάλειψης. Πριν βγει στη σκηνή συχνά έκανε εμετό ή την τελευταία στιγμή ένιωθε ότι δεν μπορούσε να το αντέξει. Αυτό συνέβαινε όλο και πιο συχνά, ενώ οι παραστάσεις του γίνονταν όλο και πιο σπάνιες. Και, όπως πολλοί γνωρίζουν, τα τελευταία χρόνια πριν δολοφονηθεί, αποσύρθηκε εντελώς για να μεγαλώσει το γιο του και να ψήνει σπιτικό ψωμί. "Το όνειρο τελείωσε", είπε. "Ήμουν ένας ονειροπόλος, αλλά τώρα ξαναγεννήθηκα".
Ο Έ
λβις Πρίσλευ διακατεχόταν από μια βαθιά αίσθηση κατωτερότητας που είχε τις ρίζες της στην καταγωγή του από το Νότο. Ήταν ένας λευκός που τραγουδούσε τη μουσική που πολλοί αποκαλούσαν ως νέγρικη. Όταν ήταν τριών ετών, ο πατέρας του φυλακίστηκε για πλαστογράφηση επιταγής. Στο έργο του Comeback Special φαίνεται αναστατωμένος, ιδιαίτερα όποτε μιλάει αντί να τραγουδά. Στα μέρη της ταινίας που δεν περιλαμβάνουν τραγούδια, είχε μια εμφανή αγωνία, τόση που οι παραγωγοί παρακαλούσαν τα μέλη της ορχήστρας του να κάνουν αστεία και να του πιάνουν την κουβέντα για να τον ηρεμήσουν. Αυτή ήταν μια συνήθεια στην οποία ο Έλβις βασιζόταν όλο και περισσότερο: το να αστειεύεται και να σαμποτάρει ακόμα και τα ταργούδια του, ώστε να καταπολεμά το άγχος του. Τα ναρκωτικά επίσης του παρείχαν μια ανακούφιση, όως και οι γυναίκες, πολλές από τις οποίες αναλάμβαναν έναν ρόλο μητρικής φροντίδας, ιδίως όταν η πραγματική του μητέρα, με την οποία ήταν ιδιαίτερα δεμένος, πέθανε.Δεν ξέρω, δε νομίζω ο Έλβις να απολάμβανε τη διασημότητα. Σχεδόν κυριολεκτικά δεν μπορούσε να ζήσει με τη διασημότητα. Αυτή τον σκότωσε; Ίσως, ως ένα βαθμό. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η διασημότητά του σκότωσε τη μητέρα του, η οποία απλά δεν μπορούσε να δεχτεί ότι ο Έλβις της είχε γίνει Ο ΕΛΒΙΣ. Συνειδητά ή υποσυνείδητα, κατηγορούσε τον εαυτό του για το χαμό της.
Ο Κομπέιν απεχθανόταν τη διασημότητα, όπως και τους περισσότερους θαυμαστές του, καθώς αυτοί του θύμιζα(και συχνά ήταν) στενόμυαλα, μισογύνικα, ρατσιστικά, ομοφυλοφοβικά, γεμάτα με μίσος λυκειόπαιδα με τα οποία ερχόταν αντιμέτωπος στην πατρίδα του (Aberdeen, Washington). Όπως και οι Λένον και Έλβις, έτσι και ο Κομπέιν, παρά το φαινομενικά εξωστρεφές προφίλ του ήταν εσωστρεφής, του άρεζε να ζωγραφίζει και βασα
νιζόταν από το διαζύγιο των γονιών του. Όπως ο Έλβις, συχνά υποβίβαζε τις εκτελέσεις μεγάλων επιτυχιών όπως το "Smells like teen spirit" τραγουδώντας το σε αργή εκδοχή, σαν ένας πανκ Ντιν Μάρτιν. Φορούσε γυναικεία φορέματα όταν ήταν στη σκηνή ή στα γυρίσματα των βίντεο κλιπ. Η διασημότητά του τον ανάγκασε να γίνεται όλο και πιο κλεισμένος στον εαυτό του, και ο Κομπέιν δεν ένιωθε πάντα άνετα να βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του- από μικρή ηλικία πάλευε με την κατάθλιψη και είχε αυτοκτονικές φαντασιώσεις. Επίσης από παιδί πειραματιζόταν με διάφορα ναρκωτικά και αλκοόλ. Η ηρωίνη ήταν ο τελευταίος του σταθμός.Έλεγε ότι άρχισε να τη χρησιμοποιεί για να καταπολεμήσει μια στομαχική διαταραχή. Η ειρωνία ήταν ότι, όταν αυτοκτόνησε, έγραψε ένα απολογητικό γράμμα στους θαυμαστές του, λέγοντας ουσιαστικά ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει να υποκρίνεται. Είχε κουραστεί από την υποκρισία. Επέλεξε να μην ξεθωριάσει και αυτοκτόνησε όπως είχε προβλέψει ότι θα έκανε πριν καν γίνει διάσημος. Βέβαια, πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια χαρά τη διασημότητα. Τη διαχειρίζονται, τους αρέσει και η διασημότητα τους πάει, θα έλεγε κανείς. Οπότε δεν εννοώ ότι η διασημότητα είναι κάτι που καταστρέφει κάποιον εσωτερικά. Αλλά μπορεί να οδηγήσει κάποιους στην τρέλα. Το ψυχικό κόστος για μερικούς παραείναι ψηλό. Ιδίως για τον Έλβις και τον Κομπέιν, ισχύει το κλασσικό "πρόσεχε τί εύχεσαι".
Βρίσκω ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της διασημότητας έιναι συναρπαρστικό θέμα. Πώς παλεύουν οι άνθρωποι με τη φήμη και τις συχνά παράλογες απαιτήσεις του να είσαι διάσημος; Το απολαμβάνουν ή το απεχθάνονται; Τι πιστεύουν για τους φαν τους; Για την περιέργεια των ΜΜΕ; Την αίσθηση ότι η ζωή τους δεν τους ανήκει; Είναι ένα δίκοπο μαχαίρι μερικές φορές. Οι καλλιτέχνες θέλουν τη φήμη, την αποζητούν, κάνουν πράγματα επίτηδες για να γίνουν διάσημοι, αλλά όταν γίνονται, δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτή τη διασημότητα αρκετά γρήγορα. Πιστεύω ότι μερικοί άνθρωποι είναι απλώς ακατάλληλοι από άποψη ταμπεραμέντου να γίνουν διάσημοι. Τα ταλέντα που έχουν αξίζουν να γίνουν γνωστά, αλλά οι προσωπικότητές τους δεν το αντέχουν. Και πιστεύω ότι αυτό συνέβη σε διάφορα επίπεδα στις περιπτώσεις των Τζων Λένον, του Έλβις Πρίσλευ, και του Κερτ Κομπέιν. Ο Λένον είναι ίσως η πιο περίπλοκη περίπτωση. Ως επί το πλείστον φαίνεται ότι απολάμβανε τη διασημότητά του, ιδίως στα πρώτα βήματα, και ήταν αρκετά ανταγωνιστικός απέναντι στους άλλους. Διάβαζε τα περιοδικά που δημοσίευαν την εμπορικότητα των τραγουδιών τους και παρακολουθούσε τα τσαρτ. Αλλά κατά βάση ήταν ντροπαλός, νευρικός, ανασφαλής και κουβαλούσε μέσα του ψυχικά τραύματα απωλειών και εγκατάλειψης. Πριν βγει στη σκηνή συχνά έκανε εμετό ή την τελευταία στιγμή ένιωθε ότι δεν μπορούσε να το αντέξει. Αυτό συνέβαινε όλο και πιο συχνά, ενώ οι παραστάσεις του γίνονταν όλο και πιο σπάνιες. Και, όπως πολλοί γνωρίζουν, τα τελευταία χρόνια πριν δολοφονηθεί, αποσύρθηκε εντελώς για να μεγαλώσει το γιο του και να ψήνει σπιτικό ψωμί. "Το όνειρο τελείωσε", είπε. "Ήμουν ένας ονειροπόλος, αλλά τώρα ξαναγεννήθηκα".
Ο Έ
λβις Πρίσλευ διακατεχόταν από μια βαθιά αίσθηση κατωτερότητας που είχε τις ρίζες της στην καταγωγή του από το Νότο. Ήταν ένας λευκός που τραγουδούσε τη μουσική που πολλοί αποκαλούσαν ως νέγρικη. Όταν ήταν τριών ετών, ο πατέρας του φυλακίστηκε για πλαστογράφηση επιταγής. Στο έργο του Comeback Special φαίνεται αναστατωμένος, ιδιαίτερα όποτε μιλάει αντί να τραγουδά. Στα μέρη της ταινίας που δεν περιλαμβάνουν τραγούδια, είχε μια εμφανή αγωνία, τόση που οι παραγωγοί παρακαλούσαν τα μέλη της ορχήστρας του να κάνουν αστεία και να του πιάνουν την κουβέντα για να τον ηρεμήσουν. Αυτή ήταν μια συνήθεια στην οποία ο Έλβις βασιζόταν όλο και περισσότερο: το να αστειεύεται και να σαμποτάρει ακόμα και τα ταργούδια του, ώστε να καταπολεμά το άγχος του. Τα ναρκωτικά επίσης του παρείχαν μια ανακούφιση, όως και οι γυναίκες, πολλές από τις οποίες αναλάμβαναν έναν ρόλο μητρικής φροντίδας, ιδίως όταν η πραγματική του μητέρα, με την οποία ήταν ιδιαίτερα δεμένος, πέθανε.Δεν ξέρω, δε νομίζω ο Έλβις να απολάμβανε τη διασημότητα. Σχεδόν κυριολεκτικά δεν μπορούσε να ζήσει με τη διασημότητα. Αυτή τον σκότωσε; Ίσως, ως ένα βαθμό. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η διασημότητά του σκότωσε τη μητέρα του, η οποία απλά δεν μπορούσε να δεχτεί ότι ο Έλβις της είχε γίνει Ο ΕΛΒΙΣ. Συνειδητά ή υποσυνείδητα, κατηγορούσε τον εαυτό του για το χαμό της. Ο Κομπέιν απεχθανόταν τη διασημότητα, όπως και τους περισσότερους θαυμαστές του, καθώς αυτοί του θύμιζα(και συχνά ήταν) στενόμυαλα, μισογύνικα, ρατσιστικά, ομοφυλοφοβικά, γεμάτα με μίσος λυκειόπαιδα με τα οποία ερχόταν αντιμέτωπος στην πατρίδα του (Aberdeen, Washington). Όπως και οι Λένον και Έλβις, έτσι και ο Κομπέιν, παρά το φαινομενικά εξωστρεφές προφίλ του ήταν εσωστρεφής, του άρεζε να ζωγραφίζει και βασα
νιζόταν από το διαζύγιο των γονιών του. Όπως ο Έλβις, συχνά υποβίβαζε τις εκτελέσεις μεγάλων επιτυχιών όπως το "Smells like teen spirit" τραγουδώντας το σε αργή εκδοχή, σαν ένας πανκ Ντιν Μάρτιν. Φορούσε γυναικεία φορέματα όταν ήταν στη σκηνή ή στα γυρίσματα των βίντεο κλιπ. Η διασημότητά του τον ανάγκασε να γίνεται όλο και πιο κλεισμένος στον εαυτό του, και ο Κομπέιν δεν ένιωθε πάντα άνετα να βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του- από μικρή ηλικία πάλευε με την κατάθλιψη και είχε αυτοκτονικές φαντασιώσεις. Επίσης από παιδί πειραματιζόταν με διάφορα ναρκωτικά και αλκοόλ. Η ηρωίνη ήταν ο τελευταίος του σταθμός.Έλεγε ότι άρχισε να τη χρησιμοποιεί για να καταπολεμήσει μια στομαχική διαταραχή. Η ειρωνία ήταν ότι, όταν αυτοκτόνησε, έγραψε ένα απολογητικό γράμμα στους θαυμαστές του, λέγοντας ουσιαστικά ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει να υποκρίνεται. Είχε κουραστεί από την υποκρισία. Επέλεξε να μην ξεθωριάσει και αυτοκτόνησε όπως είχε προβλέψει ότι θα έκανε πριν καν γίνει διάσημος. Βέβαια, πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια χαρά τη διασημότητα. Τη διαχειρίζονται, τους αρέσει και η διασημότητα τους πάει, θα έλεγε κανείς. Οπότε δεν εννοώ ότι η διασημότητα είναι κάτι που καταστρέφει κάποιον εσωτερικά. Αλλά μπορεί να οδηγήσει κάποιους στην τρέλα. Το ψυχικό κόστος για μερικούς παραείναι ψηλό. Ιδίως για τον Έλβις και τον Κομπέιν, ισχύει το κλασσικό "πρόσεχε τί εύχεσαι".
Σχόλια