 |
| http://www.almightydad.com/wp-content/uploads/2009/06/fussy-eater.jpg |
Μεταφράζω ένα άρθρο το οποίο βρήκα ότι έχει μερικά πολύ εύστοχα σημεία. Απευθύνεται σε γονείς και αφορά τη μεγάλη συζήτηση για το αν θα πρέπει τελικά να τρώνε τα παιδιά κάποιες ανθυγιεινές τροφές. Απενοχοποιεί το λόγο για τον οποίο τα παιδιά (και όχι μόνο) προτιμούν να φάνε ένα μπισκότο από ένα καρότο, όσο κι αν γνωρίζουν από τους γονείς τους ότι το καρότο είναι πιο σωστή επιλογή. Εξηγεί τον τρόπο που λειτουργεί εξελικτικά ο άνθρωπος καθώς και τον τρόπο που πρέπει οι γονείς να αντιμετωπίζουν τα διατροφικά διλήμματα των παιδιών τους. Σίγουρα δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά δεδομένα για να γνωρίζουμε αν θα πρέπει τελικά να εξαφανίσουμε μερικές τροφές από τη διατροφή μας. Γνωρίζουμε ότι μερικοί συνδυασμοί τροφών μπορεί (σε συνδυασμό όμως με άλλους παράγοντες συναισθηματικούς και περιβαλλοντικούς) να οδηγήσουν σε υπερφαγικές συμπεριφορές. Αλλά τα σύγχρονα διατροφικά προγράμματα (που είναι ψυχοεκπαιδευτικά και διατροφολογικά ταυτόχρονα) αναγνωρίζουν ότι θα πρέπει σταδιακά και προσεκτικά να εισαχθεί στη διατροφή κάθε τροφή, γιατί η αποστέρηση λειτουργεί τελικά αντίστροφα και αυξάνει την ενισχυντική αξία των πειρασμών αυτών. Ας δούμε λοιπόν το άρθρο:
Ένας από τους λόγους που μου αρέσει να γράφω για τα παιδιά και το φαγητό είναι ότι προκύπτει τόσο συχνά ως θέμα συζήτησης ανάμεσα σε γονείς. Το προηγούμενο μόλις σαββατοκύριακο είχα μια κουβέντα με έναν γονιό που με έκανε να σκεφτώ για ένα είδος σοφίας για το φαγητό που θα ωφελήσει όλους τους γονείς.
Μιλούσαμε για την προετοιμασία του γεύματος σύμφωνα με τις προτιμήσεις των παιδιών. Η φίλη μου- μια μητέρα που είναι και έξυπνη και συνειδητοποιημένη για το τι επιλέγει για τη διατροφή των παιδιών τους- αναρρωτιόταν γιατί τα παιδιά πάντα φαίνεται ότι επιλέγουν ανθυγιεινό φαγητό και όχι υγιεινές τροφές (ένας χαρακτηρισμός που είναι πολύ υποκειμενικός, όσο κι αν κάποιοι διαμαρτύρονται για το αντίθετο).
Προσπαθούμε τόσο σκληρά να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας, όσο πιο νωρίς γίνεται, για το ποιες τροφές είναι καλές. Καρότα, μήλα, γιαούρτι- καλά. Γλυκά, πατατάκια, φαστ φουντ- κακά. Από την πρώτη κουταλιά αλεσμένης τροφής που βάζουμε στο στόμα των μωρών μας, οι γονείς που έχουμε καλές προθέσεις αυτόν τον καιρό έχουμε μια εμμονή για να κάνουμε τις καλύτερες και πιο καλά "διαβασμένες" επιλογές για την υγεία των παιδιών μας. Γιατί όμως τα ίδια τα παιδιά, αν και τους έχουμε δώσει τόσα μηνύματα για τις υγιεινές τροφές, θα επιλέξουν το γεμιστό μπισκότο, αντί να πάρουν ένα καρότο; Πώς δεν έχουν πάρει το μάθημά τους, μετά από τόση διδασκαλία και παροχή προτύπων που τους παρέχουμε από τη γέννησή τους;
Η απάντηση είναι και απλή και σύνθετη ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι έχουν μια ξεκάθαρη πρωτόγονη προτίμηση για τα φαγητά που ξέρουμε ότι δεν κάνει να τα τρώμε σε υπερβολικές ποσότητες: ζάχαρη, λίπος και αλάτι. Κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει με ακρίβεια γιατί υπάρχει αυτή η προτίμηση, αλλά μια πολύ καλή εξήγηση γι'αυτό είναι ότι, όπως όλα τα ζώα, έτσι και οι άνθρωποι εξελίχθηκαν για να επιβιώνουν, και ένα απαραίτητο μέσο επιβίωσης είναι και η τροφή. Δε χρειάζεται να πάμε πολύ πίσω στο χρόνο, για να φτάσουμε στην εποχή που το λίπος, η ζάχαρη και το αλάτι ήταν πολύ λιγότερο διαθέσιμα από ό,τι στο σύγχρονο κόσμο. Όλοι μας μεγαλώσαμε θαυμάζοντας το γεγονός ότι κάποτε το αλάτι είχε μεγαλύτερη αξία και από τον χρυσό, ή ότι η άσπρη ζάχαρη κάποτε αποτελούσε προνόμιο μόνο των βασιλιάδων και των αυτοκρατόρων. Αλλά, αν το δούμε συγκριτικά με την ιστορία της ανθρωπότητας, αυτές οι εποχές δεν είναι τελικά και πολύ αρχαίες. Το λίπος και η ζάχαρη είναι πηγές ενέργειας- είναι λοιπόν πιθανό ότι η λαχτάρα μας για αυτά τα δύο συστατικά, αποδίδεται τελικά όχι στην ελλατωματική μας πειθαρχία και αυτοσυγκράτηση (όπως θα λέγαμε με τα σημερινά δεδομένα της δίαιτας) αλλά σε μηχανισμούς επιβίωσης! Φαίνεται πολύ πιθανό λοιπόν ότι η ανθρώπινη φύση δεν πρόλαβε εξελικτικά ακόμα να προσαρμοστεί στη μεγάλη διαθεσιμότητα αυτών των συστατικων της διατροφής.
Εκτός από το ότι βγάζει νόημα, αυτή η θεωρία μου αρέσει γιατί μπορεί να εφαρμοστεί στις επιλογές σας, και για εσάς και για τα παιδιά σας. Πρώτον υποστηρίζει την έννοια του μέτρου αντί για την εξαφάνιση κάποιων τροφών. Η πιο λογική επιλογή φαίνεται πως είναι να βλέπουμε αυτές τις ανθυγιεινές ουσίες όπως πραγματικά είναι: απαραίτητα συστατικά της ανθρώπινης διατροφής, σε λογικές ποσότητες. Το να εξαφανίσουμε από τη διατροφή μας το λίπος (όπως πολλοί προσπάθησαν να κάνουν στη δεκαετία του 90- π.χ. με μπισκότα που δεν είχαν καθόλου λιπαρά αλλά πολλή ζάχαρη, για να αναπληρώνουν τη χαμένη γεύση) ή τη ζάχαρη ή το αλάτι απλώς μας οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια. Όποιος έχει δοκιμάσει να κόψει κάποια από αυτές τις ουσίες μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι, όταν απουσιάζουν αυτά τα συστατικά, μακροπρόθεσμα μεγαλώνει η λαχτάρα γι'αυτά αντί να μειώνεται.
Όποιος προσπαθεί να τα κρύψει από τα παιδιά επίσης δίνει μια μάταιη μάχη: είτε τα παιδιά θα αναζητήσουν λιχουδιές κάπου αλλού ή θα τις καταναλώσουν όταν δε θα είναι πια υπό την εποπτεία σας. Το να περιορίσουν οι γονείς τα γλυκά και τις λιχουδιές αντί να τα απαγορεύσουν είναι πιο ενδεδειγμένο και επίσης είναι ένας κανόνας που ούτως ή άλλως ταιριάζει με αυτά που χρησιμοποιούσαμε ως τώρα, π.χ. "πρώτα το φαγητό και μετά το επιδόρπιο". Εξακολουθεί να είναι μια μάχη, με τη διαφορά ότι αυτή βασίζεται στην πραγματικότητα και άρα δίνει μια γερή βάση να μπορέσουν να θέσουν όρια οι γονείς (κάτι που ωφελεί και τα παιδιά).
Δεύτερον, το να βλέπουμε τα ανθυγιεινά τρόφιμα ως κάτι που έχουμε κατασκευαστεί να χρειαζόμαστε γενικά, αλλά επίσης ως κάτι που στο σύγχρονο κόσμο ξαφνικά μας διατίθεται υπερβολικά απαλλάσσει τα παιδιά από το να φαίνονται ως άτακτα, όταν επιλέγουν το μπισκότο αντί για το βερίκοκο. Ακούνε και ίσως και να καταλαβαίνουν όσα τους μαθαίνουμε για καλύτερες διατροφικές επιλογές, αλλά οι πρωτόγονες προτιμήσεις θα τα αποσυντονίσουν και θα τα οδηγήσουν στην άλλη κατεύθυνση. Το να ζητάνε επίμονα και ακατάπαυστα φαστ φουντ δεν κάνει τα παιδιά κακομαθημένα- τα κάνει ανθρώπους. Αν και καταλαβαίνουμε ολοένα και περισσότερο τις αρνητικές επιπτώσεις αυτών των τροφών στην υγεία και των παιδιών και των μεγάλων, δεν μπορούμε να κατανικήσουμε την ίδια μας τη φύση.
Αλλά έχουμε πρωτόγονα ένστικτα που μας οδηγούν και σε άλλες κακές συμπεριφορές- ψέμματα, κλοπή, φόνο κτλ- και ένας από τους βασικούς στόχους του πολιτισμού είναι η διαχείριση αυτών των ενστίκτων. Οι γονείς, ως μια δύναμη εκπολιτισμού που θέτει τους κανόνες στο σπίτι, χρειάζονται να διαχειριστούν την πρόσληψη της τροφής των παιδιών τους με έναν τρόπο που θα λάβει υπόψην τα ένστικτα αλλά δε θα τα αφήσει ταυτόχρονα να επικρατήσουν. Όχι γαριδάκια ή σάντουιτς με παριζάκι για βραδινό παρακαλώ, και ας δώσουμε μερικά φρούτα και λαχανικά σε αυτό το παιδί, πριν φάει μια μπάλα παγωτό.
Τέλος, το να καταλαβαίνουμε ότι χρειαζόμαστε λίπος, αλάτι και ζάχαρη απενοχοποιεί και λίγο τους γονείς που συνηθίζουν να "αυτομαστιγώνοντα". Δεν είστε αποτυχημένος γονιός, αν το παιδί σας φάει ένα μπισκότο. Δεν είστε κακός γονιός αν τα κηρύγματά σας για τις υγιεινές επιλογές πέφτουν στο κενό. Αυτές οι ουσίες δεν είναι επικίνδυνα ναρκωτικά, όσο κι αν τελευταία χρησιμοποιείται για αυτές η λέξη "εθισμός". Στο κάτω κάτω, δε χρειαζόμαστε νικοτίνη ή αλκοόλ για την επιβίωσή μας, σίγουρα όμως χρειαζόμαστε το φαγητό.
Δεν υπάρχει κάποιος θαυματουργός τρόπος για να σιγουρευτούμε ότι το παιδί σας θα αναπτύξει απόλυτα ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες, όπως και δεν υπάρχει τρόπος να εγγυηθεί κανείς ότι θα γίνει καλός άνθρωπος: το σημαντικό είναι να κάνουμε ό,τι μπορούμε ως γονείς και να δεχτούμε ότι πάντα θα υπάρχουν δυνάμεις πέρα από την κατανόηση και τον έλεγχό μας. Η βιομηχανία της δίαιτας στηρίζεται πολύ στο να μας κάνει να πιστεύουμε ότι με τα κατάλληλα εργαλεία, μπορούμε να ακονίσουμε την εγκράτεια και την πειθαρχία μας και να κυριαρχήσουμε στον εαυτό μας, αλλά δεν μπορούμε. Δεν είμαστε απόλυτα λογικά όντα και δεν μπορούμε να δούμε τη διατροφική εκπαίδευση σαν την απομνημόνευση ενός πίνακα πολλαπλασιασμού ούτε σαν απεξάρτηση- δεν είναι τόσο απλό το θέμα.
Σχόλια