Η ενασχόληση με τον αθλητισμό δεν αφορά μόνο την έμπρακτη συμμετοχή σε ένα σπορ ή άθλημα, αλλά και την παρακολούθηση των αθλητικών τεκτενόμενων, συχνά επικεντρωμένα κυρίως σε ένα άθλημα ή και τη δραστηριότητα μιας ομάδας. Για ποιο λόγο οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να υποστηρίξουν μια ομάδα και να ασχολούνται πολύ με ένα σπορ σε θεωρητικό επίπεδο; Ας ρίξουμε μια ματιά στην ψυχολογία των φιλάθλων.
Ανάγκη για ταυτότητα: η υποστήριξη μιας ομάδας συμπληρώνει την ταυτότητα των φιλάθλων. Οι άνθρωποι πολλές φορές χρειάζονται επιπρόσθετα στοιχεία, για να ολοκληρώσουν το προφίλ του εαυτού τους, ταυτιζόμενοι με διάφορες τάσεις, ήθη, πεποιθήσεις κτλ. που εκπροσωπούνται από ομάδες. Είτε πρόκειται για τη συμμόρφωση σε μια μόδα (ή πολιτικό κόμμα, θρησκεία, οικογένεια, φυλή κτλ.) είτε για την ταύτιση με μια ομάδα, το άτομο νιώθει ότι βρίσκει ένα κομμάτι του παζλ που αποτελεί τον εαυτό του και ενισχύει τη μοναδικότητά του, καθώς νιώθει ότι χαρίζει στον εαυτό του ένα ακόμα προσωπικό χαρακτηριστικό.
Ανάγκη του "ανήκειν": οι κοινωνικοί και άλλοι ψυχολόγοι αναγνωρίζουν ότι στους ανθρώπους εντοπίζεται μια πολύ έντονη ανάγκη να ανήκουν κάπου. Η απομόνωση χαρακτηρίζεται από τις περισσότερες κουλτούρες ως κάτι το παράξενο και η δημιουργία ομαδικών συνθηκών στη ζωή φαίνεται να ικανοποιεί μια φυσική ανάγκη του ανθρώπου να είναι μέλος μιας κοινότητας. Για παράδειγμα, ο φίλαθλος θα χρησιμοποιήσει το πρώτο πρόσωπο πληθυντικού ("χάσαμε", "κερδίσαμε") για να βιώσει ακόμα περισσότερο τη συμμετοχή του και την ταύτισή του με τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας. Πρόκειται για μια ανακούφιση της αίσθησης της μοναξιάς και για την απόκτηση μιας αίσθησης ασφάλειας και παρέας. Τέλος, αν και ο φίλαθλος δεν συμμετέχει άμεσα στην έκβαση ενός αγώνα, μπορεί να χρησιμοποιήσει δεισιδαιμονίες, για να νιώσει ότι συνεισφέρει κι αυτός, π.χ. φορώντας το "τυχερό" του μπλουζάκι.
Ανάγκη για μια φιγούρα κύρους: η ταύτιση με μια ομάδα ικανοποιεί και μια ακόμα ανάγκη του ανθρώπου, να πιστεύει και να σέβεται κάτι μεγαλύτερο από τον ίδιο και να δημιουργεί πρότυπα, ινδάλματα έως και ήρωες. Ο ενστερνισμός των ιδανικών και των αρχών μιας ομάδας δίνει στο φίλαθλο μια αίσθηση δομής και ελέγχου της ζωής. Επίσης, αν το δούμε ψυχαναλυτικά, η ανάγκη για σεβασμό, δέος, πίστη και υπακοή θυμίζει κατάλοιπα των γονεϊκών σχέσεων και ίσως να συμπληρώνει αναδρομικά τέτοια κενά.
Αυτοεκτίμηση: έρευνες έχουν δείξει ότι η ενασχόληση με μια ομάδα απαλύνει συμπτώματα κατάθλιψης και χαμηλής αυτοαξίας. Η ελπίδα ότι η ομάδα θα νικήσει δίνει και γενικότερη αισιοδοξία προς τη ζωή. Η ήττα της ομάδας σημαίνει πλήγμα και στον ίδιο τον οπαδό, η νίκη της ομάδας δίνει στον οπαδό ανάταση του ηθικού αλλά και της ίδιας της αυτοπεποίθησής του προς τη ζωή. Ο οπαδός χάρη σε αυτό το χαρακτηριστικό επίσης γίνεται αποδεκτός από άλλους ανθρώπους, κάτι που τον τονώνει ψυχολογικά.
Απόδραση: η ενασχόληση με κάποιο χόμπυ, ακόμα και αν αυτό είναι η παθητική παρακολούθηση της πορείας μιας αθλητικής ομάδας, προσφέρει στον οπαδό μια απόδραση από την φυσιολογική καθημερινότητα και από τα προβλήματα αυτής.
Συναισθηματική έκφραση και εκτόνωση: η παρουσία σε μια κερκίδα ή η παρακολούθηση ενός αγώνα προσθέτει την ευκαιρία ακόμα και σε έναν συνεσταλμένο κατά τα άλλα οπαδό να φωνάξει, να βρίσει, να εκφράσει συναισθήματα ενθουσιασμού, απογοήτευσης, χαράς, απελπισίας κτλ. με έναν πιο επιτρεπτό και κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, ιδίως σε κουλτούρες που δεν ενθαρρύνουν ιδιαίτερα την έκφραση συναισθημάτων (π.χ. από άντρες). Ο οπαδός εκδραματίζει έντονα συναισθήματα και πολλές φορές εκτονώνει και άλλα συναισθήματα που έχει βιώσει από άλλες πτυχές της ζωής του.
Εκτόνωση επιθετικότητας: μέσα από τη συναισθηματική εκτόνωση πολλές φορές βρίσκουν διέξοδο και πιο έντονα και πρωτόγονα συναισθήματα που, κακά τα ψέμματα, και ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μέσα του. Οι οπαδοί μιας ομάδας εκτονώνουν με έναν τρόπο σχετικά πιο ασφαλή (π.χ. βρίζοντας τον αντίπαλο) επιθετικά και φιλοπόλεμα ένστικτα επικράτησης και πολλές φορές η εκτόνωση αυτή παίρνει και άλλες διαστάσεις (π.χ. χουλιγκανισμό).
Συναισθηματική ευφορία: η παρακολούθηση ενός αγώνα ανεβάζει την αδρεναλίνη αλλά και την τεστοστερόνη, δίνει λοιπόν ευκαιρία στους φιλάθλους να βιώσουν μια ψυχική ευφορία που πολλοί την χαρακτηρίζουν ως "καλό στρες", ιδιαίτερα αν ακολουθείται από την ψυχική κάθαρση που προσφέρει το ευτυχές και νικηφόρο τέλος ενός αγώνα.
Κ.Ε.
images: http://boberatzi.com/wp-content/uploads/2010/07/champs.jpg
http://www.cartoonstock.com/lowres/jkn0372l.jpg
Σχόλια