Στο άρθρο αυτό παρατίθενται στοιχεία από την ψυχοθεραπευτική πορεία μιας θεραπευόμενης σχετικά με το θέμα αυτό. Αρχικά μεταβίβασε το θυμό που ένιωθε προς τον πατέρα της στον ψυχοθεραπευτή. Ο θυμός είναι ένα εύκολο συναίσθημα και μας ενδυναμώνει. Πρέπει όμως να τον "ξεντύσουμε" αυτόν τον θυμό, για να αποκαλύψουμε την απογοήτευση που ακολουθεί και έπειτα να συμφιλιωθούμε με τις διαπιστώσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αναγνώριση των ατελειών του πατέρα της τελικά την ανακούφισε και τη βοήθησε να συμφιλιωθεί και με άλλες πτυχές της ζωής της. Ας δούμε το άρθρο:
"Ο μπαμπάς μου μπορεί να σηκώσει ένα ολόκληρο αυτοκίνητο. Με το ένα χέρι. Καθώς στέκεται στο ένα του πόδι."
"Ο μπαμπάς μου μπορεί να πηδήξει πάνω από το σπίτι μας"
"Ο μπαμπάς μου τα ξέρει όλα"
"Ο μπαμπάς μου είναι ο ομορφότερος άντρας του κόσμου. Και ο πιο έξυπνος. Και ο πιο καλός."
Σας ακούγονται γνώριμα αυτά; Είναι συνηθισμένο για τα παιδιά να εξιδανικεύουν τους πατεράδες τους όταν είναι μικρά- και ακόμα και να επινοούν ιστορίες για τα θαυμαστά κατορθώματα των εξιδανικευμένων μπαμπάδων που δεν γνώρισαν ποτέ. Και είναι δύσκολο για τον κάθε γονιό να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες υπερήρωα που τους εναποθέτουν τα παιδιά τους. Και στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους και τους αναπτυξιακούς ψυχολόγους, είναι φυσιολογικό αυτό. Οι Μπαμπάδες πρέπει να απογοητεύσουν τα παιδιά τους, για να μπορέσουν αυτά να αναπτυχθούν ψυχολογικά και συναισθηματικά. Αλλά είναι καλύτερο αν αυτή η ρωγμή είναι μικρή, τουλάχιστον στην αρχή, έτσι ώστε να την αντέξει μια παιδική ψυχή.
Είναι ένας από τους λόγους που χρειαζόμαστε μύθους όπως αυτός του Άη Βασίλη. Το να ανακαλύψουμε ότι ο μαγικός αυτός άνθρωπος με το κόκκινο κοστούμι είναι ένα παραμύθι, είναι μια απώλεια που συμβαίνει στα περισσότερα παιδιά, όταν μπορούν να ανεχτούν την απο-ιδανικοποίηση και την απογοήτευση που τη συνοδεύει. Ακόμα και ένα σχετικά μεγάλο ράγισμα της εικόνας μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί, αν ο γονιός μπορεί να αναγνωρίσει την εμπειρία του παιδιού και να το βοηθήσει να διαχειριστεί τον πόνο. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει. Οι γονείς ταυτίζονται υπερβολικά με τα συναισθήματα των παιδιών τους και είναι υπερβολικά απολογητικοί, όταν θέτουν όρια που πραγματικά το παιδί χρειάζεται. Επίσης δυσκολεύονται να αναλάβουν την ευθύνη, όταν έχουν προκαλέσει έναν τέτοιον πόνο στο παιδί.
Όταν οι γονείς δεν μπορούν να βοηθήσουν, ή όταν το τραύμα παραείναι μεγάλο, οδηγεί σε αυτό που ο Kohut αποκαλεί "τραυματική" απογοήτευση.
Και αυτή η απογοήτευση σχεδόν αναπόφευκτα οδηγεί στο θυμό, που μπορεί να κατευθυνθεί στο παιδί, στον εαυτό ή ακόμα και σε έναν άσχετο αθώο. Η επιθυμία για εκδίκηση ή ανταπόδοση συχνά ειναι μια ένδειξη βαθιάς απώλειας. Είναι ενδιαφέρον ότι έχω δει ξανά και ξανά ότι δεν είναι απαραίτητο πάντα για το γονιό να απολογείται για τα λάθη του, αν και μια γνήσια αναγνώριση του λάθους και μια ειλικρινής προσπάθεια να αλλάξει την συμπεριφορά του συχνά βοηθά. Αυτό που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα θεραπευτικό σε πολλές περιπτώσεις είναι όταν κάποιος αναγνωρίζει και επαληθεύει τα συναισθήματά του και εξηγεί τη συμπεριφορά του κάπως. Φυσικά η κατανόηση αυτή δε γιατρεύει πάντα όλα τα τραύματα. Και δε χρειάζεται να σημαίνει ότι ένας γονιός χρειάζεται ή θα πρέπει να συγχωρεθεί για απαράδεκτες συμπεριφορές κακοποίησης. Ωστόσο, το να βλέπουμε τις παιδικές εμπειρίες αναδρομικά, από την οπτική γωνία ενός ενήλικα μπορεί από μόνο του να είναι θεραπευτικό.
Μερικές φορές στην ψυχοθεραπεία το μονοπάτι αυτό περνάει μέσα από τη θεραπευτική σχέση. Στο βιβλίο "Doing Psychotherapy", o Michael Basch (από τους πρώτους υποστηρικτές του Kohut) περιγράφει τη δουλειά ενός ψυχοθεραπευτή με μια νεαρή γυναίκα, τη Λένα, που του ασκεί επανειλημμένη κριτική και διαρκώς του αμφισβητεί την ψυχοθεραπευτική του ικανότητα. Ο συγγραφέας εξερευνά τις πιθανές αντιδράσεις του ψυχοθεραπευτή και λέει ότι ο θυμός και η ανάγκη ανταπόδοσης, τα συναισθήματα του πόνου και η αμφισβήτιση του εαυτού είναι όλα φυσιολογικές αντιδράσεις. Αλλά το πιο σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε ότι η συμπεριφορά του πελάτη μπορεί πραγματικά να αντικατοπτρίζει μια μάχη με κάτι μέσα της και ότι καλύτερα να εξερευνηθούν αυτά τα θέματα, καθώς θα αναδύονται μέσα από τη θεραπευτική σχέση παρά ο θεραπευτής να προσπαθήσει νατην κάνει να τον βλέπει διαφορετικά.
Αυτό είναι το πρώτο βήμα, όταν αντιμετωπίζει κανείς ως ψυχοθεραπευτής την απογοήτευση: το να καταλάβεις τι σημαίνει για τον απογοητευμένο πελάτη η απογοήτευσή του, παρά τι σημαίνει για εκείνον που την προκάλεσε. Έπειτα ο Basch κάνει κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό. Αφού λέει στους αναγνώστες του ότι "η ψυχοθεραπεία δεν είναι ένα σπορ στο οποίο κάθεσαι και παρακολουθείς ως θεατής" (πελάτης και ψυχοθεραπευτής συχνά έρχονται από την αρχή αντιμέτωποι με τις προβληματικές για τον πελάτη δυναμικές), δείχνει πώς το άγχος του ψυχοθεραπευτή, όταν του επιτίθεται ο πελάτης, μπορεί να τον βοηθήσει να καταλάβει τη Λένα. Το άγχος του αντανακλά την ένταση του φόβου της μην τυχόν απογοητευτεί από αυτόν. Ο ψυχοθεραπευτής δε θέλει να απογοητεύσει, και η Λένα δε θέλει να απογοητευτεί. Η μάχη και η αντιπαράθεση μπορεί να τους βοηθήσει να αποφύγουν τον πόνο της απογοήτευσης.
Όσο κι αν είναι επώδυνος ο θυμός, για πολλούς από εμάς, είναι πολύ καλύτερος από το να νιώσουμε απογοητευμένοι. Ο θυμός μας κάνει να νιώθουμε δυνατοί και ισχυροί, ενώ η απογοήτευση μπορεί να μας κάνει να νιώοσυμε αδύναμοι και αβοήθητοι. Οπότε μπορεί να επιλέξουμε το θυμό, ακόμα και αν στην πραγματικότητα κάνει τα πράγματα- και τα συναισθήματά μας- χειρότερα από ό,τι πριν.
Ο Basch συνεχίζει εξηγώντας τον παραλληλισμό ανάμεσα σε αυτές τις επιθέσεις θυμού και στο ξέσπασμα ενός παιδιού, ως μια αντίδραση απέναντι στα συναισθήματα κατά τα οποία το άτομο νιώθει να λυγίζει από την αβοηθησία και εξοργίζεται από αυτό το πράγμα. Το ξέσπασμα, όπως λέει, δεν είναι μόνο ένας τρόπος ανακούφισης, αλλά και μια έκφραση της απεγνωσμένης ανάγκης να βοηθηθεί στη διαχείριση των συναισθημάτων αυτών. Καθώς η Λένα και ο ψυχοθεραπευτής της εξερευνούν τους φόβους της για την απογοήτευση, κάνουν συσχετίσεις με τους γονείς της. Αλλά ο συγγραφέας το ξεκαθαρίζει ότι το να συσχετίζουυμε τα πάντα με το παρελθόν του πελάτη μπορεί να είναι προβληματικό. Τα νήματα που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν είναι σύνθετα και συχνά αναδύονται με μη αναμενόμενους τρόπους.
Η Λένα πάντα ένιωθε ότι ο πατέρας της δεν την ενέκρινε. Και ένιωθε θυμό και για την ίδια και για τον πατέρα της για αυτό. Σταδιακά ανακάλυψε ότι ο πατέρας της φοβάται την απογοήτευση όσο και η ίδια. Σε μια συνάντηση με τον ψυχοθεραπευτή είπε "ξέρεις, ακόμα και όταν ο πατέρας βράζει από το θυμό του, αναρρωτιέμαι αν κάτω από αυτή τη φασαρία φοβάται για μένα ή γενικότερα για τη ζωή. Πίσω από αυτόν τον θυμό φαίνεται ότι υπάρχει αυτόςο φόβος ότι τα πράγματα δε θα πάνε καλά για μένα..."
Αυτή είναι μια πολύ διαφορετική εικόνα του πατέρα της. Με το πέρασμα του χρόνου και με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή της, πηγαίνει πλέον να τον δει όχι ως έναν εξιδανικευμένο μεγάλο, αλλά ως ένα ανθρώπινο ον με τις δικές του ανάγκες και αγωνίες. Ο θυμός της απέναντι στις αποτυχίες του μετατρέπεται σε μια πιο ευαίσθητη κατανόηση των ατελειών του. Και τελικά νιώθει καλύτερα με τον εαυτό της, με τη δουλειά της και με πολλούς από τους άλλους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή της.
Όσο κι αν είναι επώδυνος ο θυμός, για πολλούς από εμάς, είναι πολύ καλύτερος από το να νιώσουμε απογοητευμένοι. Ο θυμός μας κάνει να νιώθουμε δυνατοί και ισχυροί, ενώ η απογοήτευση μπορεί να μας κάνει να νιώοσυμε αδύναμοι και αβοήθητοι. Οπότε μπορεί να επιλέξουμε το θυμό, ακόμα και αν στην πραγματικότητα κάνει τα πράγματα- και τα συναισθήματά μας- χειρότερα από ό,τι πριν.
Ο Basch συνεχίζει εξηγώντας τον παραλληλισμό ανάμεσα σε αυτές τις επιθέσεις θυμού και στο ξέσπασμα ενός παιδιού, ως μια αντίδραση απέναντι στα συναισθήματα κατά τα οποία το άτομο νιώθει να λυγίζει από την αβοηθησία και εξοργίζεται από αυτό το πράγμα. Το ξέσπασμα, όπως λέει, δεν είναι μόνο ένας τρόπος ανακούφισης, αλλά και μια έκφραση της απεγνωσμένης ανάγκης να βοηθηθεί στη διαχείριση των συναισθημάτων αυτών. Καθώς η Λένα και ο ψυχοθεραπευτής της εξερευνούν τους φόβους της για την απογοήτευση, κάνουν συσχετίσεις με τους γονείς της. Αλλά ο συγγραφέας το ξεκαθαρίζει ότι το να συσχετίζουυμε τα πάντα με το παρελθόν του πελάτη μπορεί να είναι προβληματικό. Τα νήματα που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν είναι σύνθετα και συχνά αναδύονται με μη αναμενόμενους τρόπους.
Η Λένα πάντα ένιωθε ότι ο πατέρας της δεν την ενέκρινε. Και ένιωθε θυμό και για την ίδια και για τον πατέρα της για αυτό. Σταδιακά ανακάλυψε ότι ο πατέρας της φοβάται την απογοήτευση όσο και η ίδια. Σε μια συνάντηση με τον ψυχοθεραπευτή είπε "ξέρεις, ακόμα και όταν ο πατέρας βράζει από το θυμό του, αναρρωτιέμαι αν κάτω από αυτή τη φασαρία φοβάται για μένα ή γενικότερα για τη ζωή. Πίσω από αυτόν τον θυμό φαίνεται ότι υπάρχει αυτόςο φόβος ότι τα πράγματα δε θα πάνε καλά για μένα..."
Αυτή είναι μια πολύ διαφορετική εικόνα του πατέρα της. Με το πέρασμα του χρόνου και με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή της, πηγαίνει πλέον να τον δει όχι ως έναν εξιδανικευμένο μεγάλο, αλλά ως ένα ανθρώπινο ον με τις δικές του ανάγκες και αγωνίες. Ο θυμός της απέναντι στις αποτυχίες του μετατρέπεται σε μια πιο ευαίσθητη κατανόηση των ατελειών του. Και τελικά νιώθει καλύτερα με τον εαυτό της, με τη δουλειά της και με πολλούς από τους άλλους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή της.
Από τη δική μου εμπειρία, αυτό το είδος λύσης είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του να αναγνωρίζουμε ότι η απογοήτευση είναι ένα φυσιολογικό, απλώς όχι πάντα ευχάριστο, κομμάτι της ζωής. Ακόμα και ανάμεσα στους μπαμπάδες και τα παιδιά τους (μεγάλα ή όχι).
image: http://rlv.zcache.com/super_dad_sleeping_card-p137011772320461024envwi_400.jpg
http://stopthinkingaboutme.com/wp-content/uploads/2008/01/SuperDad.jpg
image: http://rlv.zcache.com/super_dad_sleeping_card-p137011772320461024envwi_400.jpg
http://stopthinkingaboutme.com/wp-content/uploads/2008/01/SuperDad.jpg
Σχόλια