Είναι μεγάλος ο πειρασμός να δει κανείς το ποτήρι μισοάδειο. Να εστιάσει στο υψηλό 85% των πολιτών που δηλώνουν ότι ούτε τώρα ούτε και ποτέ στη ζωή τους δεν έχουν συμμετάσχει σε κάποια οργάνωση ή δράση κοινωνικής αλληλεγγύης. Ομως, η ξερή αυτή ανάγνωση της έρευνας της qed για την κατάσταση του εθελοντισμού στην Ελλάδα (έγινε για λογαριασμό της Human Grid, μιας πρωτοβουλίας του TedxAthens, που καταγράφει τις πηγές αλληλεγγύης στην πόλη) δεν αποτυπώνει την πλήρη εικόνα. Μολονότι μόνο 15% έχουν υπάρξει εθελοντές (3% είναι μέλη οργάνωσης, 5% συμμετέχουν ενεργά σε πρωτοβουλίες, 7% περιστασιακά), το 34% των πολιτών δηλώνει έτοιμο να αναλάβει δράση. Οπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση των στοιχείων χθες, σκιαγραφείται σαφής θετική τάση, ιδιαίτερα σε σχέση με τη ραστώνη των προηγούμενων χρόνων, η οποία αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, η οποία είναι αντιπροσωπευτική του αστικού ενήλικου πληθυσμού, ήταν η κρίση που μας κινητοποίησε. Το 44% των πολιτών που έχουν συμμετάσχει σε εθελοντικές πρωτοβουλίες και δράσεις αλληλεγγύης απαντούν ότι το ξεκίνησαν μετά το 2010 (η αύξηση ήταν 13% το 2010, 7% το 2011, 20% το 2012 και 4% το πρώτο τρίμηνο του 2013). Την ίδια περίοδο, προφανώς, άναψε το φιτίλι και στο 34% που δηλώνει πολύ πιθανό να συμμετάσχει στο μέλλον σε δράσεις για απόρους, για το παιδί, για το περιβάλλον ή για ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό που συγκρατούσε τους περισσότερους από το να προσφέρουν εθελοντική εργασία σε οργανώσεις ήταν κυρίως το εκτεταμένο αίσθημα καχυποψίας για τα κίνητρα και τους σκοπούς των ΜΚΟ, αλλά και η παγιωμένη αντίληψη ότι τις ανάγκες αυτές πρέπει να τις καλύπτει το κράτος.
Την αλλαγή του κλίματος ενίσχυσαν οι προσωπικές εμπειρίες του καθενός από την κρίση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα σημαντικό 38% των πολιτών δηλώνουν ότι είναι πιθανό να ζητήσουν οι ίδιοι βοήθεια στο μέλλον από φορέα ή οργάνωση, για είδη πρώτης ανάγκης, για ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών ή στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πιο έντονα αισθάνονται τον φόβο ότι θα χρειαστούν υποστήριξη οι πολίτες μεταξύ 35 - 44 ετών.
Προτεραιότητες
Οπως ήταν αναμενόμενο, η κρίση έχει διαφοροποιήσει τις προτεραιότητες. Το τελευταίο διάστημα, οι δράσεις για το αστικό περιβάλλον ή τον πολιτισμό εμφανίζουν υποχώρηση, ενώ αντίθετα η εθελοντική συμμετοχή αυξάνεται στην παροχή ειδών σε απόρους/ανασφάλιστους, σε δράσεις για την υγεία απόρων ή ανασφάλιστων, την ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το περιβάλλον, τη γειτονιά. Η αλλαγή αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι οι πολίτες δηλώνουν πως το μεγαλύτερο όφελος από την εθελοντική δράση θα είναι το αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης.
Σχόλια