Αντρικός και γυναικείος καρκίνος- ψυχοκοινωνική διάσταση

Δείτε λίγο αυτήν την φωτογραφία προσεκτικά. Εκ πρώτης όψεως βλέπουμε μια γυναίκα, προφανώς καρκινοπαθή, και έναν προφανώς γιατρό να της δείχνει χαμογελαστός ένα χαρτί, ίσως ιατρικά αποτελέσματα. Προσέξτε λίγο καλύτερα τη φωτογραφία. Η γυναίκα κάθεται συνεσταλμένη, με σταυρωμένα χέρια, συνεσταλμένη έκφραση στο πρόσωπο, καλυμμένο από ντροπή φαλακρό κεφάλι. Πίσω της, με περισσότερη σιγουριά και ενδιαφέρον παρακολουθεί προφανώς ο σύζυγος. Ο γιατρός είναι άντρας και της δείχνει το χαρτί με σιγουριά. Μπορεί σε μια πρώτη ανάγνωση μια τέτοια ερμηνεία της εικόνας να φαίνεται ακραία, παρατραβηγμένη, υπερβολικά φεμινιστική, αλλά είναι μια καλή αφορμή για μερικούς προβληματισμούς σχετικά με το πώς ο καρκίνος αντιμετωπίζεται ως ιδέα διαφορετικά ανάλογα με το φύλο. Οι διαφορές αυτές εστιάζουν στα εξής:
  • ρόλος και αξία γυναικείας και αντρικής ζωής στο ενδεχόμενο του θανάτου
  • σημασία εξωτερικής εμφάνισης και κοινωνικών προτύπων για τις γυναίκες ως ύψιστης σημασίας
  • μεγαλύτερη αποσιώπηση αντρικού καρκίνου 
  • μείωση αξίας του αντρικού ρόλου στην οικογένεια, καθώς και μειωμένη σημασία εξωτερικής εμφάνισης στους άντρες
  • έμφαση στο συναισθηματισμό των γυναικών
  • έμφαση στις επανορθωτικές διαδικασίες (αναπλήρωση μαλλιών, φρυδιών, ανακατασκευή μαστών) για τις γυναίκες.
Πριν από μερικούς μήνες ξέσπασε σάλος σχετικά με τις προληπτικές μαστεκτομές και τον καρκίνο του στήθους γενικότερα, με αφορμή ένα δημοσίευμα που έκανε η ηθοποιός Αντζελίνα Τζολί σχετικά με τη δική της ιατρική απόφαση. 

Μια ενδιαφέρουσα πτυχή του θέματος αυτού είναι πώς φάνηκε από τις συζητήσεις και τα δημοσιεύματα που ακολούθησαν ότι ο καρκίνος αντιμετωπίζεται διαφορετικά ανάμεσα στα φύλα. Κάπου διάβασα ότι ποτέ κάποιος άντρας ηθοποιός δε θα ανέφερε ότι έχει κάνει αφαίρεση όρχεων, γιατί για το αντρικό φύλο το πλήγμα της αφαίρεσης του ανδρισμού είναι πολύ βαρύτερο από ό,τι στη γυναίκα, που το σώμα της έχει και άλλα σημεία αντικειμενοποίησης εκτός από το τόσο συμβολικό στήθος. Στην περίπτωση του γυναικείου καρκίνου, μεγάλη έμφαση δίνεται στην εξωτερική εμφάνιση (μαστεκτομή, απώλεια μαλλιών, μείωση σεξουαλικότητας) αλλά και στη λειτουργικότητα και την σημαντικότητα του ρόλου της γυναίκας ως μητέρας ("τι θα απογίνουν τα παιδιά")  και σπανιότερα ως συντρόφου ("τι θα απογίνει μόνος του"). Ο αντρικός καρκίνος αποσιωπάται περισσότερο και σίγουρα ποτέ δεν θα δημοσιεύονταν ιστορίες διασήμων που να αφορούν την ασθένεια ιδιαίτερων σημείων του σώματός τους, όπως είναι οι όρχεις.

 Στην περίπτωση των γυναικών δίνεται μια επίπλαστη έμφαση στην τεράστια σημασία που έχει μια γυναίκα (στο ενδεχόμενο του θανάτου της) αλλά αυτή η έμφαση ουσιαστικά είναι μονομερής, καθώς αφορά την απουσία της από τον οικογενειακό μόνο στίβο. Κάτι βέβαια που αδικεί και τους άντρες, οι οποίοι αξίζουν έναν ισότιμο ρόλο και όχι τον αντίστροφο ρατσισμό που τους βαφτίζει ως "εξωτερικούς συνεργάτες" της οικογένειας και όχι ως ισότιμους γονείς.

Στη συνέχεια μεταφράζω κάτι που έγραψε μια μπλόγκερ, χρόνια ασθενής, σχετικά με παρεμφερείς προβληματισμούς:

Ποτέ δεν είχα συνειδητοποιήσει τη φυλετική διχοτόμηση της κουλτούρας του καρκίνου, μέχρι σήμερα. Η κουλτούρα που περιβάλλει τον αντρικό καρκίνο αφορά κυρίως την πρόληψη και την θεραπεία, ενώ η κουλτούρα του γυναικείου καρκίνου επικεντρώνει στα συναισθήματα και προσπαθεί να συμφωνήσει με τα κοινωνικά πρότυπα που υποστηρίζονται για τις γυναίκες (το να έχει μια γυναίκα δηλαδή όμορφη και θηλυκή εξωτερική εμφάνιση). Πήγα σε μια συνάντηση "Δείξε όμορφη, νιώσε καλύτερα" της Αμερικανικής Εταιρείας για τον Καρκίνο, που είναι ένα μαθημα με καλές προθέσεις, που δίνει οδηγίες για το πώς να κάνει τις γυναίκες να φαίνονται "φυσιολογικές" αφού έχουν αρχίσει να πέφτουν τα μαλλιά, οι βλεφαρίδες και τα φρύδια τους λόγω της χημειοθεραπείας. Σου δίνουν αρκετά δωρεάν καλλυντικά, δωρεές από εταιρείες καλλυντικών -κανένα από τα οποία όμως δεν είναι χωρίς το συστατικό paraben, οπότε είμαι σίγουρη ότι όλα αυτά τα προϊόντα περιείχαν συστατικά υπαίτια για καρκινογένεση. Εύχομαι ο ακτιβισμός σχετικά με τον καρκίνο να εστίαζε ακόμα στη διαμαρτυρία για την μόλυνση και τις τοξίνες παρά σε αυτό που συμβαίνει τώρα ως τάση, όπως τη συμμετοχή σε περιπάτους με χορηγούς μεγάλες εταιρείες (πολλές από τις οποίες είναι εκείνες με τα επικίνδυνα συστατικά στα προϊόντα τους), όπου τα χρήματα εξαφανίζονται από μπροστά μας και μόνο ένα 5% ξοδεύεται στην πρόληψη του καρκίνου. Παρηγορήστε με όσο θέλετε με το μακιγιάζ, τις κορδελίτσες και την υπόσχεση μιας αδερφότητας γυναικών που επιβίωσαν του καρκίνου, αλλά εγώ ως ασθενής δεν τα χάφτω αυτά. Θα είμαι μια γυναίκα, είτε ζωγραφίζω τα φρύδια μου είτε όχι. Δε θα περιτυλιχθώ σε ροζ συννεφάκια, ξεχνώντας ποια είναι τα πραγματικά ζητήματα που προκάλεσαν εξ αρχής τον καρκίνο μου.  

Σχετικά αναγνώσματα: 
http://feminismandthepinkribbon.blogspot.gr/
http://hea.sagepub.com/content/8/1/33.abstract
http://flyoverfeminism.com/no-more-save-the-tatas-please/
http://educpsychology.blogspot.gr/2013/05/blog-post_1876.html

Σχόλια

Ο χρήστης Maria είπε…
Πολύ ωραίο κείμενο - αφορμή για συζήτηση και σκέψη