Είναι αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα ότι ο μητρικός θηλασμός προσφέρει στο βρέφος πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, ενώ πληθαίνουν τα επιστημονικά ευρήματα τα οποία θωρακίζουν τον οργανισμό από πληθώρα προβλημάτων υγείας για το μέλλον του ανθρώπου. Ταυτόχρονα δημιουργείται μια σχέση ανάμεσα στη θηλάζουσα και το βρέφος που διαποτίζεται από έντονα συναισθηματικά στοιχεία.
Στη διατροφή του παιδιού από τη γέννησή του συνίσταται ο λεγόμενος αποκλειστικός θηλασμός. Πρόκειται για την φυσική οδό με την οποία το βρέφος δε λαμβάνει τίποτε άλλο πέρα από το μητρικό γάλα. Η ποσότητα του γάλακτος σύντομα καλύπτει τις ανάγκες του νεογνού, ακόμα και αν αρχικά χάσει βάρος λόγω ελλιπούς ποσότητας (στον θηλασμό ισχύει ο νόμος προσφοράς/ ζήτησης, δηλαδή: όσο πιο πολύ γάλα καταναλώνεται, τόσο πιο πολύ γάλα παράγεται από το στήθος).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό για τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο της ζωής του βρέφους. Η Ελλάδα βρίσκεται σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα πολύ χαμηλά στα ποσοστά θηλασμού. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν ξεκινήσει διάφορες εκστρατείες για την αξία του μητρικού γάλακτος, για το δικαίωμα στον δημόσιο θηλασμό κτλ. Επίσης μια νέα ειδικότητα, οι σύμβουλοι θηλασμού, βοηθούν τις γυναίκες να εξοικειωθούν με τον θηλασμό και να πετύχουν τα βέλτιστα αποτελέσματα το νωρίτερο.
Είναι όμως πάντα τόσο εύκολα τα πράγματα; Όσο κι αν η φύση έχει εφοδιάσει θηλάζουσα και βρέφος με μηχανισμούς και αντανακλαστικά, η εγκαθίδρυση του θηλασμού γίνεται σταδιακά και όχι πάντα εύκολα ούτε γρήγορα. Πολλές φορές εμφανίζονται προβλήματα (π.χ. μαστίτιδα, ραγάδες, μολύνσεις), ενώ είναι πολύ συνηθισμένο το βρέφος να χάνει αρχικά κάποιο βάρος (λόγω της λιγοστής παραγωγής γάλακτος που είναι φυσιολογική, μέχρι να σταθεροποιηθεί η παραγωγή). Η απώλεια βάρους μπορεί να προκαλέσει άγχος, με αποτέλεσμα πολλοί παιδίατροι να συστήνουν το συμπλήρωμα με έτοιμα σκευάσματα αγελαδινού γάλακτος (ειδικό γάλα σε σκόνη). Έτσι, είτε η μητέρα έχει αποφασίσει να μη θηλάσει για τους δικούς της λόγους είτε θέλει να συμπληρώσει τον θηλασμό ποσοτικά, από φόβο να μην υπάρξει απώλεια βάρους, μπορεί να αποφασίσει είτε να δίνει πλέον μόνο έτοιμο γάλα ή να κάνει μεικτή διατροφή (θηλασμό συν έτοιμο γάλα).
Σε τι πλαίσιο όμως διαδραματίζονται όλες αυτές οι αποφάσεις; Η ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας στη λοχεία είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη ορμονικά, με αποτέλεσμα έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Αλλά και πέρα από τις ορμόνες η γυναίκα καλείται να αντιμετωπίσει μια πολύ δύσκολη νέα κατάσταση, μια μετάβαση στη ζωή της, μια νέα ταυτότητα και μια νέα πολύ απαιτητική καθημερινότητα. Όλα αυτά ζώντας σε ένα σώμα ιδιαίτερα καταπονημένο από την απαιτητική φάση της εγκυμοσύνης και το σοκ του τοκετού (είτε γέννησε φυσιολογικά είτε με καισαρική τομή).
Η προσπάθεια για επιτυχημένο θηλασμό προκαλεί άγχος και δε σπανίζει η μητέρα να δέχεται πιέσεις και κριτική για τη διατροφή του βρέφους της. Προειδοποιείται για τη "σύγχυση της θηλής" (ότι, αν χρησιμοποιηθεί μπιμπερό, το βρέφος θα συνηθίσει την εύκολη ροή του μπιμπερό και θα παρατήσει τον θηλασμό). Επίσης η μητέρα ακούει να κακοχαρακτηρίζουν τα σκευάσματα γάλακτος (πολλοί χρησιμοποιούν τις λέξεις "ξένο", "έτοιμο", "σκόνη" με υποτιμητικό ύφος, ενώ άλλοι τα θεωρούν ιδιαίτερα επιβλαβή). Η προσπάθεια για θηλασμό προσωποποιείται και την χαρακτηρίζει ως προς το πόσο καλή μητέρα είναι.
Ακόμα και αν η προσπάθεια έχει επιτυχές τέλος, διαδραματίζεται με αγωνία, άγχος, απορία. Είναι κάτι καινούριο που η μητέρα και το βρέφος πρέπει να μάθουν από την αρχή, από το μηδέν. Όπως κι αν έχει το πράγμα, η μητέρα σύντομα διαπιστώνει ότι ο θηλασμός είναι κάτι αρχικά επώδυνο και που σίγουρα (όπως και πολλά άλλα, όπως η εγκυμοσύνη ή ο τοκετός) δεν γίνονται τελικά όπως τα βλέπουμε στις ταινίες του κινηματογράφου.
Στην καθόλου σπάνια περίπτωση μάλιστα που η μητέρα έχει ελαφρά ή βαρύτερης μορφής επιλόχεια κατάθλιψη, όλη αυτή η ένταση, απογοήτευση και αγωνία εντείνονται ιδιαίτερα. Όταν κάποιος πάσχει από κατάθλιψη, αρχίζει να φθίνει το κίνητρο και επικρατεί περισσότερο η θλίψη και η απάθεια. Σε αυτήν την περίπτωση η μητέρα επιπρόσθετα παλεύει με μια ψυχική διαταραχή, της οποίας τα συμπτώματα αυξάνουν ενδεχομένως την κριτική που δέχεται (π.χ. "τι μάνα είσαι εσύ, δεν νοιάζεσαι για το μωρό σου;"), δυσκολεύουν τις σχέσεις με τους άλλους και προκαλούν ίσως και διαπροσωπικές συγκρούσεις.
Ο θηλασμός αφορά το ίδιο το σώμα και μάλιστα το στήθος, ένα μέρος του σώματος που η δυτική κοινωνία το έχει ταυτίσει με τη σεξουαλικότητα. Το γυναικείο στήθος ως τώρα η γυναίκα το βίωνε ως ένα κριτήριο ομορφιάς. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι το στήθος δεν αλλάζει (δε "χαλάει", όπως λένε πολλοί) λόγω του θηλασμού αλλά λόγω ορμονικών μεταβολών. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή, τόσο στο επίπεδο της εξωτερικής εμφάνισης όσο και στο επίπεδο της λειτουργικότητας (κάτι που ερέθιζε τους άντρες τώρα χρησιμοποιείται πλέον ως εργαλείο παραγωγής γάλακτος για ένα μωράκι) καθιστά αναγκαία την προσαρμογή της γυναίκας σε έναν νέο ρόλο, μια νέα ταυτότητα. Μάλιστα οι ορμόνες θέτουν τη γυναίκα προσωρινά σε ένα καθεστώς που από πολλούς γυναικολόγους παρομοιάζεται με την εμμηνόπαυση. Αυτό συχνά την καθιστά σεξουαλικά δυσλειτουργική (σε ό,τι αφορά την επιθυμία και την αίσθηση της επαφής), κάτι που έχει επιπτώσεις και στην ερωτική ζωή και γενικότερα στη σχέση του ζευγαριού.
Η γυναίκα, ακόμα και όταν λαμβάνει πλήρη υποστήριξη (ψυχολογική και πρακτική) από τον σύντροφό της είναι ένας άνθρωπος που, αν και έγινε μητέρα, εξακολουθεί και έχει και άλλα πράγματα στη ζωή της: συχνά είναι εργαζόμενη, έχει καθήκοντα απέναντι στο σπιτικό της, είναι σεξουαλική (ακόμα και αν για λόγους ορμονικούς η ερωτική επιθυμία βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα), έχει ενδιαφέροντα, ανάγκη για κοινωνική ζωή και φυσικά βασικές βιολογικές ανάγκες, όπως είναι για ύπνο. Ένα νέο πλάσμα, πλήρως εξαρτώμενο από τους άλλους, καταλαμβάνει σε σημαντικό βαθμό τον χρόνο που ως τώρα αφιερωνόταν σε άλλες δραστηριότητες. Η νέα μητέρα συχνά βιώνει μια πολλαπλή ματαίωση, σοκαρισμένη από την αυτοθυσία που καλείται να κάνει. Όταν αποφασίζει να θηλάσει, αποφασίζει να συνεχίσει να μοιράζεται το σώμα της με ένα άλλο πλάσμα: πρέπει να διατρέφεται σωστά, να στερείται το αλκοόλ, να κοιμάται όσο μπορεί (βοηθά την παραγωγή γάλακτος), να είναι δυνατή και συγκεντρωμένη. Ενώ μπορεί να ανυπομωνούσε να κερδίσει πίσω το σώμα της μετά τον τοκετό, αντιλαμβάνεται πια ότι το σώμα της δε θα της ανήκει για πολύ καιρό ακόμα.
Κάτι ακόμα που αντιμετωπίζει η θηλάζουσα είναι ένα είδος κοινωνικού αποκλεισμού. Οι επιλογές της νέας οικογένειας σε ό,τι αφορά τα μέρη που θέλει να επισκεφτεί καθορίζονται από το πού θα μπορέσει να θρέψει το βρέφος. Η Ελλάδα πάσχει σε αυτό το κομμάτι, καθώς ο θηλασμός από αρκετούς θεωρείται ως κάτι υπερβολικά ιδιωτικό, έως ταμπού, μια προσωπική στιγμή που, σαν το σεξ, πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει να γίνεται σε έναν ξεχωριστό χώρο, μακρυά από τα βλέμματα άλλων. Έτσι, πολλές γυναίκες ελλείψει ειδικών χώρων ή γενικότερης αποδοχής, αναγκάζονται να θηλάζουν κρυμμένες στο αυτοκίνητο, σε τουαλέτες, σε αποδυτήρια.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν τον θηλασμό μια ιδιαίτερα απαιτητική ψυχολογικά κατάσταση. Το νέο ζευγάρι λοιπόν θα πρέπει να γνωρίζει καλά τις προϋποθέσεις που θα απαιτήσει ο θηλασμός και ιδιαίτερα ο αποκλειστικός θηλασμός:
- αφοσίωση
- χρόνο
- επιμονή
- υπομονή
- κατανόηση και υποστήριξη από τον σύντροφο
- βοήθεια σε πρακτικά θέματα του σπιτιού
- κοινωνική υποστήριξη
- υποστηρικτικό επαγγελματικό περιβάλλον
- αυταπάρνηση.
image: http://kala-nea.gr/wp-content/uploads/2010/10/1098.jpg
Σχόλια