Από τη μεριά των γονέων:
- καλούνται να δείξουν εμπιστοσύνη σε άτομα που δεν γνωρίζουν καλά (τους εκπαιδευτικούς)
- αποχωρίζονται την αποκλειστική ευθύνη για την απασχόληση και τη φροντίδα του παιδιού τους
- ενδεχομένως αποκτούν προσωπικό χρόνο
- αποχωρίζονται τον έλεγχο για το κάθε λεπτό της ζωής του παιδιού τους- κάτι που μπορεί να αφήσει πίσω του ένα προσωρινό συναισθηματικό κενό ή θλίψη
- καλούνται να βοηθήσουν το παιδί τους στην προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα με τον λιγότερο τραυματικό τρόπο, ώστε να ξεπεράσει την πρώτη περίοδο προσαρμογής στη νέα καθημερινότητα
- καλούνται να αντιμετωπίσουν πιθανή κριτική ("γιατί το έστειλες στον παιδικό, μπορούσε να μείνει λίγο ακόμα σπίτι") και προειδοποιήσεις ("θα σου αρρωσταίνει συνέχεια")
Από τη μεριά τους τα παιδιά:
- καλούνται για πρώτη φορά να εμπιστευτούν για τη φροντίδα τους άτομα εκτός του στενού τους περιβάλλοντος (τους εκπαιδευτικούς)
- απασχολούνται με νέους τρόπους, σε ένα καινούριο περιβάλλον, παρέα με άλλα παιδιά, αντί να έχουν την αποκλειστική προσοχή ενός ενήλικα
- χρειάζεται να κατανοήσουν νέους κανόνες συμπεριφοράς (συμμετοχή σε δραστηριότητες, μοίρασμα, πρακτικές λεπτομέρειες όπως ο τρόπος διατροφής κτλ.)
- πρέπει να αντιμετωπίσουν το άγχος αποχωρισμού, γιατί βιώνουν την εγκατάλειψη και την επανασύνδεση με τους γονείς τους, μέχρι να κατανοήσουν ότι αυτή η ρουτίνα δεν έχει πιθανότητες οριστικής εγκατάλειψης.
Έτσι, όλη η οικογένεια διέρχεται από μια περίοδο πολλαπλών μεταβολών. Όπως σε όλες τις αλλαγές, έτσι και οι ευχάριστες αλλαγές απαιτούν ένα χρονικό διάστημα ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ. Η προσαρμογή αυτή εμπεριέχει πολύπλοκα συναισθήματα και δύσκολες καταστάσεις (λύπη, άγχος, προβληματισμοί, αμφιβολίες, διαφωνίες, συγκρούσεις, ενοχές κτλ.). Έτσι, χρήσιμη είναι η σωστή προετοιμασία όλων, καθώς και η τήρηση ψυχραιμίας, η κατανόηση και η υπομονή κατά τη διάρκεια της εκκίνησης αυτής της νέας οικογενειακής φάσης.
Κάποιες χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς:
- Όταν το αποφασίσετε, φροντίστε να είστε ενωμένοι στην απόφαση αυτή, ώστε να μην υπάρξουν κατόπιν διαφωνίες τύπου "εγώ στα έλεγα ότι δεν είμαι υπέρ". Υποστηρίξτε από πριν την επιλογή σας με επιχειρήματα, ενισχύστε την άποψή σας, σιγουρευτείτε ότι θέλετε να στείλετε το παιδί σας στον παιδικό σταθμό. Μπορεί τα επιχειρήματα να είναι αδιάσειστα (π.χ. απουσία άλλων φροντιστών, όταν οι γονείς εργάζονται) και σημαντικά (π.χ. κοινωνικοποίηση του παιδιού, προσαρμογή σε πρόγραμμα, παιδαγωγικά παιχνίδια και δραστηριότητες που ο γονιός δε δύναται να εφαρμόσει στο σπίτι). Η προσχολική αγωγή, όταν εφαρμόζεται σωστά, έχει πολύτιμες επιπτώσεις στο μεγάλωμα του παιδιού, ιδίως όταν η εναλλακτική είναι η έκθεση σε οθόνες ή η μη συμμετοχική, απλή φύλαξη.
- Επιλέξτε τον παιδικό σταθμό σύμφωνα με τα δικά σας κριτήρια (παιχνίδι; μάθηση; εγγύτητα; σωστή διατροφή; πειθαρχία; κλίμα αγάπης; φήμη; επαφή με τη φύση; παιδαγωγική μέθοδος; εγκαταστάσεις;) και κάντε την έρευνά σας συστηματικά, χωρίς άγχος.
- Προετοιμάστε το παιδί σας δύο- τρεις μήνες πριν, χωρίς όμως υπέρμετρο ενθουσιασμό και υπερβολική αναφορά. Αναφέρετε γνωστά σας παιδάκια που ήδη πηγαίνουν στο σχολείο, παρατηρήστε μαζί με το παιδάκι τις σχολικές τσάντες, τα κτίρια των σχολείων, εξηγήστε το επάγγελμα του δασκάλου και της δασκάλας στα πλαίσια και άλλων επαγγελμάτων. Αναφέρετε πού και πού ότι μετά το καλοκαίρι τα πιο πολλά παιδάκια πάνε στον παιδικό σταθμό.
- Φροντίστε να κάνετε τουλάχιστον μια- δύο επισκέψεις μαζί με το παιδί στον παιδικό σταθμό που θα έχετε επιλέξει, έστω απ' έξω, για μια πρώτη εξοικείωση με τον χώρο. Αν θέλετε να επισκεφτείτε πολλούς παιδικούς σταθμούς, πριν καταλήξετε, μην παίρνετε σε όλους το παιδί μαζί σας, γιατί μπορεί να μπερδευτεί.
- Διαλέξτε μαζί τα σχολικά είδη, δώστε του κάποιες ευκαιρίες για να επιλέξει (π.χ σχολική τσάντα, παγούρι, παντοφλάκια). Ετοιμάστε μαζί την τσάντα του την παραμονή της πρώτης μέρας.
- Διαβάστε μερικές εβδομάδες πιο πριν βιβλία που να αφορούν τη σχολική ζωή. Ενημερωθείτε για το πρόγραμμα που θα ακολουθείται στον παιδικό σταθμό και κάντε πού και πού αναφορές (π.χ. "ξέρεις πού αλλού λένε τραγούδια; στο σχολείο!"
- Συζητήστε με άλλους έμπειρους γονείς για τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που έχουν βιώσει, χωρίς όμως να ταυτιστείτε πλήρως, περιμένοντας ότι θα συμβούν τα ίδια και σε εσάς. Κάθε παιδί, κάθε γονιός, κάθε οικογένεια, κάθε εμπειρία, είναι διαφορετικά.
- Κρατάτε επαφή με γονείς που βρίσκονται στην ίδια ακριβώς φάση με εσάς, για να νιώσετε ότι δεν είστε μόνοι και για να ανταλλάξετε χρήσιμες συμβουλές και ιδέες.
- Οι πρώτες μέρες στον παιδικό σταθμό, ιδίως αν εφαρμόζεται κάποιο σύστημα προσαρμογής, είναι συνήθως ευχάριστες για τα παιδάκια. Μετά από λίγες μέρες συνηθίζεται μια έντονη αντίδραση, όταν συνειδητοποιούν ότι δεν πρόκειται για περιστασιακό παιδότοπο, αλλά για μια μόνιμη κατάσταση. Επίσης εκδηλώνεται μια μορφή άγχους αποχωρισμού, όπου το παιδάκι καλείται να κατανοήσει ότι η μαμά/ο μπαμπάς δεν "χάθηκαν", αλλά κάθε μέρα θα έρχονται να το πάρουν και ότι εξακολουθούν να το αγαπούν.
- Ο αποχωρισμός με κλάμα και έντονη διαμαρτυρία είναι κάτι το πολύ συνηθισμένο, σχεδόν αναμενόμενο. Είναι μια δύσκολη στιγμή για τον γονιό, που πρέπει να το θεωρήσει ως ένα απαραίτητο και προσωρινό αναπτυξιακό στάδιο, κατά το οποίο το παιδάκι του πρέπει να μάθει να εμπιστεύεται άλλους, να ακολουθεί νέους κανόνες, να μαθαίνει ότι η εξαφάνιση του γονέα από το οπτικό του πεδίο είναι μόνο προσωρινή (αυτό που στην ψυχολογία ονομάζεται "μονιμότητα του αντικειμένου" και αρχίζει να κατακτάται από το τέλος του πρώτου έτους).
- Όταν το παιδί κλαίει στον αποχωρισμό, δε βοηθάει να μείνει ο γονιός για πολλή ώρα εκεί. Ούτε και να υποκύψει και να το πάρει πίσω στο σπίτι. Χρειάζεται χρόνος, συνήθως κάποιες μέρες, για να σιγουρευτεί το παιδί ότι πάντα θα επιστρέφει σπίτι.
- Η προσαρμογή εξαρτάται και από την προσωπικότητα του παιδιού και από το είδος της προσκόλλησης που είχε με τους γονείς. Άλλα παιδιά βοηθιούνται από τον ενθουσιασμό ("γιούπι, φτάσαμε στο σχολείο!!") ενώ άλλα χρειάζονται ησυχία και ηρεμία, για να επεξεργαστούν μόνα τους την πληροφορία, χωρίς εκρήξεις χαράς ως βοηθήματα. Μερικές φορές χρειάζεται ο γονιός να πειραματιστεί για το τι τελικά βοηθάει το παιδάκι του.
- Κρατάτε μια καλή θετική σχέση με τους εκπαιδευτικούς του παιδικού σταθμού. Αναγνωρίστε το έργο τους, χτίστε μια σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας, χωρίς περιττή επικριτικότητα και υπερβολική επιφύλαξη.
- Συζητήστε την απόφασή σας με όσους διαφωνούν, ακούστε διαφορετικές απόψεις, αλλά προσπαθήστε να έχετε αυτοπεποίθηση στην δική σας άποψη. Συχνά μια γιαγιά και ένας παππούς μπορεί να νιώσει απόρριψη από την επιλογή σας να στραφείτε σε παιδικό σταθμό- εξηγείστε ότι ο παιδικός σταθμός δεν ακυρώνει την αξία των παππούδων, αλλά προσφέρει κατάλληλες δραστηριότητες από ειδικούς επιστήμονες, καθώς και την πολύτιμη παρουσία άλλων παιδιών.
- Τις πρώτες μέρες της προσαρμογής μπορεί να είναι χρήσιμο να είστε λίγο πιο συγχωρητικοί και ήπιοι με το παιδάκι. Φτιάξτε του το αγαπημένο του φαγητό, περιμένετε κάποιες μικροαλλαγές στη συμπεριφορά του (π.χ. πείσματα, χαϊδολογήματα) αλλά μην ανατρέψετε βασικές αρχές της διαπαιδαγώγησής του. Δώστε του άπλετη αγάπη και τρυφερότητα, δε θα κακομάθει!
- Αποδεχτείτε ότι ο πρώτος χρόνος στο σχολείο, όποτε κι αν ξεκινήσει αυτό, θα έχει στο πρόγραμμα αρκετές ιώσεις. Εφοδιαστείτε με υπομονή, πλένετε όλοι συχνά χέρια και δείτε το σαν μια ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού.
- Αποδεχτείτε ότι ποτέ και πουθενά δε θα υπάρξει το τέλειο περιβάλλον ή κατάσταση και ότι μια αγαπημένη, ενωμένη και χαρούμενη οικογένεια, ξεπερνά κάθε εμπόδιο και συνηθίζει τις αλλαγές!
Καλή δύναμη, καλή προσαρμογή και καλή σχολική χρονιά με αισιοδοξία, αγάπη, αυτοπεποίθηση και χαμόγελο!
Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, Ψυχολόγος, MEd, MEd, MSc, Cert.Couns., PhD
www.psycho-logos.net
image: https://a.dilcdn.com/bl/wp-content/uploads/sites/8/2014/08/firstdayofschool.jpg
Σχόλια