Περνάμε αρκετές ώρες διαβάζοντας. Με τη χρήση των συσκευών που μας κάνουν πιο εύκολη την πρόσβαση στο διαδίκτυο (tablet, smartphones), ο χρόνος που εκτιθέμεθα σε διάφορες πληροφορίες αυξάνεται. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ενημερώσεις, άρθρα, ποσταρίσματα, ιδέες που προέρχονται από διάφορες πηγές. Διαβάζουμε, άλλοτε συγκεντρωμένοι και άλλοτε “χαζεύοντας” ασυναίσθητα, ακόμα και όταν διαβάζουμε μόνο τίτλους, χωρίς να κάνουμε πλήρη ανάγνωση ενός κειμένου. Η έκθεση αυτή σε πληροφορίες μπορεί να μας επηρεάσει και να μας προβληματίσει. Αυτό είναι θεμιτό, μέχρι ενός σημείου, γιατί από ένα σημείο και έπειτα η πληροφόρηση μπορεί να γίνει α) παραπληροφόρηση από μη αξιόπιστες πηγές ή β) υπερπληροφόρηση, καταιγισμός δηλαδή περισσότερων πληροφοριών από ό,τι ο νους και η ψυχή μας πραγματικά αντέχουν.
Ως ψυχολόγος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίσκομαι σε επαφή με μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας που αφορά την ανατροφή των παιδιών, τον συναισθηματικό μας κόσμο, τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Συχνά παρατηρώ σε άρθρα, ακόμα και σε απλά stickers και infographics πληροφορίες που προέρχονται πολλές φορές από προσωπικές διαπιστώσεις των δημιουργών τους, οι οποίες όμως είναι γραμμένες με έναν τρόπο που δε δημιουργεί απλώς έναν προβληματισμό αλλά μεταφέρει μια ενοχή και μια υπόδειξη για το πώς πρέπει να ζούμε που καταντά να οδηγεί σε καταναγκασμούς. Σε ‘πρέπει’ που δεν καταφέραμε να υπηρετήσουμε, σε σκέψεις που δεν μας πέρασαν ποτέ από το μυαλό, σε γνώσεις που δεν είχαμε, σε συνήθειες και πρακτικές που δεν έχουμε κατακτήσει ακόμα.
“Δέκα συνήθειες των επιτυχημένων ανθρώπων”, διαβάζουμε και με μια κρυφή αγωνία ελπίζουμε να έχουμε κάποιες από αυτές και νιώθουμε μειονεκτικά για όσες δεν μπορέσαμε ποτέ να έχουμε. “Η δυστυχία του να είσαι μοναχοπαίδι”, διαβάζουμε και νιώθουμε ήδη από τον τίτλο ενοχές που κάναμε μόνο ένα παιδί ή αναβιώνουμε δύσκολα και απρόσκλητα συναισθήματα από τη δική μας παιδική ηλικία. ‘Αρθρα, σκέψεις και ιδέες για το πώς ΕΙΝΑΙ τα πράγματα, υποδείξεις για το πώς ΠΡΕΠΕΙ να είμαστε, σε ένα εντελώς μάταιο κυνήγι τελειότητας. Ρητά και αποφθέγματα, πομπώδη και εντυπωσιακά, που μεγαλόστομα ανακοινώνουν σοφίες. Καλούπια, γενικεύσεις, στερεότυπα. Προσπάθειες να δημιουργηθούν μοντέλα, πρότυπα, κανόνες, μπας και νιώσουμε μια ασφάλεια ελέγχου και τάξης για τον κόσμο γύρω μας.
Χωρίς να το καταλάβουμε, συγκρίνουμε τον εαυτό μας με εκείνους τους άλλους, τους επιτυχημένους, τους ευτυχισμένους, τους ανθρώπους με την τέλεια αυτοεκτίμηση, το τέλειο σύστημα ανατροφής των παιδιών τους, με την τέλεια επικοινωνιακή μέθοδο, με οργανωτικότητα, ψυχική υγεία, αποτελεσματική διαχείριση των δυσκολιών της ζωής τους. Και φυσικά η ατελής μας αυτοεικόνα μας λυπεί, δίπλα στην τέλεια εικόνα εκείνων των “άλλων”.
“Δε θέλω να γίνω τέλεια. Δε θέλω να είμαι σαν το χαμστεράκι που τρέχει με αγωνία αδιάκοπα σε έναν τροχό, χωρίς να φτάνει ποτέ πουθενά.”, μου είπε πρόσφατα μια θεραπευόμενή μου.
Η απελευθέρωση από όλους αυτούς τους καταναγκασμούς και τις επιταγές είναι ένα υπέροχο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας. Ναι, μπορούμε να διαβάσουμε ένα άρθρο για τις συνήθειες των επιτυχημένων ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα μπορούμε να σκεφτούμε και ότι δεν υπάρχουν απόλυτα επιτυχημένοι άνθρωποι αλλά άνθρωποι που μπόρεσαν και εφάρμοσαν κάποιες στρατηγικές με επιτυχία. Κάποιες άλλες όχι. Και σίγουρα αυτοί οι “επιτυχημένοι άνθρωποι” δεν είναι σε όλα επιτυχημένοι και σίγουρα μέχρι να πετύχουν σε αυτό το κάτι έκαναν και πολλά λάθη και απέτυχαν σε πολλά. Και πιστέψτε με, οι άνθρωποι δεν είναι στα αλήθεια αυτό που θέλουν να δείχνουν, ιδίως στον επίπλαστο καλογυαλισμένο κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Σιγουρα δεν είναι στις προθέσεις μου αυτό το κείμενο να είναι άλλος ένας “μπούσουλας” με προστακτικές για το πώς πρέπει να κάνουμε κάτι. Αλλιώς αυτοαναιρείται. Σίγουρα δεν εννοώ να είμαστε δύσπιστοι απέναντι στους άλλους, αλλά επιφυλακτικοί, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι που τελικά μοιάζει να μη μας πείθει και πολύ για την τελειότητά του. Κριτική σκέψη, όχι επικριτικότητα. Θαυμασμός των άλλων, όχι εξιδανίκευση. Και σίγουρα γενναίες δόσεις κουράγιου, θαυμασμού, αναγνώρισης στον εαυτό μας. Γιατί καλοί οι προβληματισμοί, οι ιδέες, οι σκέψεις και οι γνώσεις που αποκομίζουμε από την (υπερ)έκθεσή μας σε όλα αυτά τα αναγνώσματα, αλλά δύσκολα θα βρείτε ένα άρθρο που να σας πει ότι είστε αρκετοί, είστε ΟΚ, τα πάτε καλά, καλή δουλειά φίλε μου, συνέχισε έτσι!
Σχόλια